Тістердегі жарықтар — бұл өте жиі кездесетін проблема, ол әртүрлі себептермен пайда болуы мүмкін. Тістер қатты әрі берік болғанымен, олар механикалық және химиялық зақымдарға ұшырауы мүмкін. Жарықтар кішкентай және байқалмауы мүмкін, бірақ кейде олар ауырсынуға, тіс жоғалтуға және басқа да қиындықтарға әкеледі. Бұл мақалада біз тістердегі жарықтардың не екенін, олардың пайда болу себептерін, белгілерін және олармен қалай күресуге болатынын қарастырамыз.
Тістердегі жарықтар деген не?
Тістердегі жарықтар — бұл тіс эмальінде пайда болған микро-жарықтар немесе үзілістер, олар тістің әртүрлі бөліктерінде пайда болуы мүмкін. Бұл жарықтар көбінесе тістің бетінде немесе түбірінде орналасып, тереңірек ішке енуі мүмкін. Маңыздысы, барлық жарықтар дереу араласуды талап етпейді, бірақ кейбіреулері ауырсыну, сезімталдық және тістің бұзылуына әкелуі мүмкін.
Тістердегі жарықтардың пайда болу себептері
Тістердегі жарықтардың пайда болуына бірнеше себеп бар. Олардың негізгілері:
- Механикалық зақымдар: Жарықтар көбінесе қатты соққылар немесе жарақаттар нәтижесінде пайда болады. Мысалы, егер сіз құлап қалсаңыз немесе бетіңізге соққы алсаңыз, тіс зақымдануы мүмкін.
- Қатты тағамды шайнау: Жаңғақтар, мұз немесе басқа да қатты заттарды шайнау кезінде тістер зақымдануы мүмкін. Әсіресе егер тістерде кариес немесе басқа зақымдар болса.
- Тіс сезімталдығы немесе эмальдың тозуы: Қышқыл сусындардың, мысалы, лимонад, кофе немесе қышқыл тағамдардың әсері эмальды әлсіретіп, оны жарықтарға ұшырауына себеп болуы мүмкін.
- Клиновидті ақаулар: Клиновидті ақаулар — тіс мойнында пайда болатын тереңдіктер, олар жиі жарықтарға әкеледі.
- Дұрыс емес түйісу немесе артық қысым: Тістері дұрыс орналаспаған адамдарда шайнау кезінде жүктемелер дұрыс бөлінбеуі мүмкін, бұл артқы тістерде жарықтар пайда болуына әкеледі.
- Бруксизм (тістерді тарс ету): Тістерді жиі тарсету (бруксизм) тістерге үнемі күш түсіреді, бұл жарықтардың пайда болуына себеп болуы мүмкін.
- Жасы ұлғаюы: Жас ұлғайған сайын тіс эмальы өзінің беріктігін жоғалтады, бұл тістердің жарықтарға ұшырау ықтималдығын арттырады.
Тістердегі жарықтардың белгілері
Кейде тістердегі жарықтар соншалықты кішкентай болуы мүмкін, оларды адам байқамауы мүмкін. Алайда егер жарық терең болса немесе нервке әсер етсе, келесі белгілер пайда болуы мүмкін:
- Ауырсыну немесе сезімталдық: Ыстық, суық, тәтті немесе қышқыл тағамдарды жегенде ауырсыну болуы мүмкін, өйткені жарық тістің нервіне әсер етуі мүмкін.
- Шайнау кезінде ыңғайсыздық: Егер жарық аз болса, сіз тістің жүктемеге сезімтал екенін байқауыңыз мүмкін, әсіресе тағамды жегенде.
- Көрінетін жарықтар: Кейде тістердегі жарықтар көзге көрініп тұрады, әсіресе олар үлкен болса немесе көрнекті тістерде болса.
- Тістің пішінінің өзгеруі: Кейде жарық тістің айтарлықтай бұзылуына әкеліп, ол үгітіліп кетуі мүмкін.
- Қара дақтардың болуы: Жарықтар азық-түлік немесе бактериялардың тістің ішіне енуіне мүмкіндік беріп, оның түсін өзгертуі мүмкін.
Тістердегі жарықтармен қалай күресуге болады?
Егер тістерде жарықтар пайда болса, олардың нашарлауын болдырмау үшін шаралар қабылдау маңызды. Міне, не істеу керек:
- Стоматологқа барыңыз: Тістерде жарықтар пайда болған кезде стоматологқа бару ұсынылады. Ол тексеру жүргізіп, мүмкіндігінше рентген түсірілімі жасап, зақымның дәрежесін анықтайды.
- Пломбалау: Егер жарық тым терең болмаса және нервке әсер етпесе, стоматолог пломбалауды ұсынуы мүмкін. Бұл тісті күшейтіп, одан әрі бұзылудың алдын алуға көмектеседі.
- Коронкалар мен салыстырмалы тістер: Егер жарықтар терең болса немесе тістің едәуір зақымдануы болса, стоматолог коронка немесе салыстырмалы тіс орнатуды ұсынуы мүмкін.
- Тістерге артық қысым жасамаңыз: Егер сіз бруксизмге бейім болсаңыз немесе тістерді жиі тарс ететін болсаңыз, стоматолог арнайы қорғаныш қалпақша киюді ұсынуы мүмкін.
- Қатты тағамдардан аулақ болыңыз: Мұз, жаңғақтар немесе қатты кәмпиттер сияқты өте қатты тағамдарды шайнаудан аулақ болыңыз, олар тістерге зақым келтіруі мүмкін.
- Дұрыс ауыз қуысының гигиенасын сақтаңыз: Тістерді үнемі тазалау және тіс жіптерін қолдану кариестің алдын алады, бұл тістердің әлсіреп, жарықтар пайда болуына жол бермейді.
Қашан дәрігерге бару керек?
Егер тістердегі жарық ауырсыну, сезімталдық немесе басқа да жағымсыз белгілермен бірге жүрсе, стоматологқа баруды кейінге қалдырмаңыз. Әсіресе келесі жағдайларда көмекке жүгіну қажет:
- Тістегі жарық қатты ауырсыну немесе ыңғайсыздық туғызса.
- Тіс үгітіліп немесе жарылып кетсе.
- Жарықта қара немесе қою дақтар пайда болса.
- Шайнау немесе тамақ жеу кезінде қиындықтар туындаса.
- Деснадан ісіну немесе шығу белгілері байқалса.
Уақытында стоматологқа бару асқынулардың алдын алып, тістердің денсаулығын ұзақ уақыт сақтауға көмектеседі.
Қорытынды
Тістердегі жарықтар — бұл көптеген адамдарда кездесетін жиі проблема. Оларды уақтылы байқап, стоматологқа барсаңыз, тістердің одан әрі зақымдалуын болдырмауға және ауыр проблемалардың алдын алуға болады. Тіс қуысының дұрыс гигиенасы, тұрақты стоматологиялық тексерулер және зиянды әдеттерден бас тарту тістеріңізді сау сақтауға көмектеседі.
