Кариес – балалар арасында кең таралған стоматологиялық аурулардың бірі. Ол байқалмай басталады, бірақ соңында ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін: ауырсыну, инфекциялар және тістердің түсуі. Алайда кариес – алдын алуға болатын ауру. Бұл процесте маңызды рөлді ата-аналар атқарады. Бұл мақалада біз балаларда кариес профилактикасын дұрыс ұйымдастырудың жолдарын және нені ескеру керектігін толығырақ қарастырамыз.
1. Кариес деген не және ол балалар үшін неге қауіпті?
Кариес – бұл тіс эмальының бұзылуы, ауыз қуысындағы бактериялар шығаратын қышқылдар әсерінен пайда болады. Бұл бактериялар тамақтың қалдықтарымен, әсіресе қанттармен қоректенеді де, эмальды бұзатын қышқылдар шығарады. Балаларда кариес ересектерге қарағанда жылдамырақ дамып, ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін. Бұл балалардың тіс эмальдары жұқа болғанымен, олардың тістері әлі де күшеймегендіктен.
Егер кариес ерте сатыда емделмесе, ол қабынуға, абсцесс түзілуіне және тістердің түсуіне әкелуі мүмкін.
2. Балаларда кариес профилактикасының негізгі тәсілдері
Балаларда кариес профилактикасы бірнеше маңызды аспектіден тұрады: дұрыс ауыз қуысының гигиенасынан бастап, тамақтануды бақылауға дейін. Әрқайсысын толығырақ қарастырайық.
1. Дұрыс ауыз қуысының гигиенасы
Кариес профилактикасының алғашқы және ең маңызды қадамы – бұл тістерді үнемі және сапалы тазалау. Баланың ауызында бірнеше ғана тіс болса да, оларды ерте жастан тазалау керек.
- Тістерді күніне екі рет тазалау: Баланың тістерін таңертең және ұйықтар алдында тазалау ұсынылады. Тазалау 2-3 минуттан кем болмауы керек.
- Фторлы тіс пастасын пайдалану: Фтор тістердің эмальын нығайтады, оларды қышқылдың әсеріне төзімді етеді және кариестен қорғайды. 3 жастан асқан балалар үшін фтордың аз мөлшері бар паста (шамамен 500 ppm) қолданған дұрыс.
- Дұрыс тазалау техникасы: Баланың тістерін дұрыс тазалауын қамтамасыз етіңіз. 6 жасқа дейінгі балалар үшін жұмсақ щетканы пайдалану ұсынылады, сондай-ақ щетканы қатты басып тазаламауын қадағалаңыз, себебі бұл десналарды зақымдауы мүмкін.
2. Тамақтануды бақылау
Баланың не жейтіні тістерінің денсаулығына тікелей әсер етеді. Қант – кариес себепшісі, себебі ол бактериялардың қоректенетін көзі болып табылады, олар эмальды бұзады.
- Қантты өнімдер мен сусындарды шектеу: Баланы кәмпиттер, печенье, тәтті сусындар мен шырындар сияқты тағамдарды шектеулі мөлшерде беру керек. Оларды қабылдағаннан кейін баланың ауызын сумен шайқағаны немесе тістерін тазалағаны маңызды.
- Тістерге пайдалы өнімдер: Баланың тамақтану рационына тістерді нығайтатын өнімдерді қосыңыз. Бұл сүт өнімдері (кальций бар), көкөністер мен жемістер (әсіресе алма мен сәбіз, олар тістерді пломбыдан тазалайды), сондай-ақ жаңғақтар мен тұқымдар.
3. Стоматологқа тұрақты бару
Кариес профилактикасының тағы бір маңызды аспектісі – стоматологқа тұрақты түрде барып тұру. Маман кариесті ерте кезеңде анықтап, тістерге күтім жасау бойынша кеңестер береді.
- Бірінші қабылдауға қашан бару керек? Баланың бірінші стоматологиялық қабылдауы бір жасқа дейін болуы керек, бұл тістерде туындауы мүмкін мәселелерді уақтылы анықтауға және баланы ауыз қуысына дұрыс күтім жасауға үйретуге көмектеседі.
- Жоспарлы тексерулер: Балалар стоматологқа әр 6 ай сайын профилактикалық тексерулер мен кәсіби тіс тазалауға баруы керек. Бұл кариес пен басқа да ауыз қуысы ауруларының алдын алуға көмектеседі.
4. Тістерді фторлау
Фторлау – кариес профилактикасы үшін тиімді әдіс, әсіресе кариеске бейім балалар үшін пайдалы. Стоматолог тістерді нығайту үшін арнайы гель немесе фторлы жабын қолдануы мүмкін, бұл эмальды нығайтып, кариестің даму мүмкіндігін азайтады.
5. Тіс жіптерін және ауыз қуысына арналған тұндырмаларды пайдалану
Тіс жіптері мен ауыз қуысына арналған тұндырмалар тістерді тамақ қалдықтарынан және қақтан қосымша тазалауға көмектеседі, әсіресе тіс щеткасы жетпейтін жерлерде.
- Тіс жіптерін пайдалану: Тіс жіптерін баланың тұрақты тістері шыққаннан кейін және олардың арасында бос орындар пайда болған кезде қолдануды бастау ұсынылады.
- Тұндырмалар: Көптеген стоматологтар 6 жастан асқан балаларға фторлы ауыз қуысына арналған тұндырмаларды қолдануды ұсынады, бұл тістерді қорғауды күшейтеді.
3. Егер кариес пайда болса не істеу керек?
Егер тістерде кариес белгілері байқалса, мүмкіндігінше ертерек стоматологқа бару маңызды. Ерте кезеңде кариес қарапайым пломбалау арқылы емделуі мүмкін, ал тіс өз пішінін және қызметін сақтай алады. Алайда кариес дамыған жағдайда, күрделі емдеу қажет болуы мүмкін, соның ішінде тісті жою.
Балаларда кариес профилактикасы – бұл тістерге дұрыс күтім жасау, тамақтануды бақылау, стоматологқа тұрақты түрде бару және қосымша әдістерді қолдану, мысалы, фторлау мен тіс жіптерін пайдалану. Ерте жастан тістерге қамқорлық жасау тек аурулардың алдын алып қана қоймай, балаңыздың өмір бойы сау әрі әдемі күлкісін сақтап қалуға көмектеседі.
Бұл қарапайым кеңестерді орындап, сіз баланың тістерінің денсаулығын ұзақ жылдар бойы сақтап қалуға көмектесесіз!
