Кофе мен шай — бүкіл әлем бойынша күн сайын миллиондаған адамдар тұтынатын танымал сусындар. Алайда көптеген адамдар осы сусындардың тіс эмалына теріс әсерін тигізуі мүмкін екендігі туралы ойланбайды. Бұл мақалада кофе мен шайдың тістерге қалай зиян келтіретінін және осы зиянды қалай азайтуға болатынын талқылаймыз.
Тіс эмалы дегеніміз не?
Эмаль — бұл тістердің сыртқы қатты және берік қабаты, ол оларды зақымданудан және сыртқы әсерлерден қорғайды. Эмаль негізінен минералдардан тұрады, оның ішінде гидроксиапатит бар. Алайда, басқа тіндерден айырмашылығы, эмаль зақымданған жағдайда қалпына келмейді, бұл оны әртүрлі факторлар, мысалы, қышқылдар мен қатты бөлшектердің әсеріне осал етеді.
Кофе мен шайдың эмальға әсері
Сусындардың қышқылдығы Кофе мен шай құрамында эмаль құрылымын бұзуы мүмкін әртүрлі қышқылдар бар. Бұл әсіресе сүт, қант немесе хош иістендіргіштер қосылған сусындар үшін маңызды, себебі бұл ингредиенттер сусынның қышқылдығын арттыруы мүмкін.
- Кофе: Хлороген қышқылдары мен кофе қышқылдары сияқты органикалық қышқылдарды қамтиды, олар ауыз қуысындағы pH деңгейін төмендетіп, эмальды минералдануға осал етеді.
- Шай: Шай, әсіресе қара шай, pH деңгейін төмендетуі мүмкін, ал жасыл шайда таниндер бар, олар эмальдың боялуына және оның пористықтығын арттыруға себеп болуы мүмкін.
Таниндер мен пигменттер Шай мен кофеде кездесетін таниндер тістердің түсіне әсер етіп, оларды сары немесе қоңыр түске бояуы мүмкін. Бұл таниндердің тістердегі ақуыздармен реакцияға түсуінен туындайды, бұл эмальда тұрақты дақтарды қалыптастырады.
- Қара шай таниндерге бай, сондықтан ол эмальға агрессивті әсер етеді.
- Жасыл шайда таниндер аз, бірақ олар әлі де эмальдың боялуына себеп болуы мүмкін.
Ауыздың құрғауы Кофе мен шай зәр айдайтын әсерге ие, бұл ауыз қуысын құрғатып жіберуі мүмкін. Слюнаның жетіспеушілігі тістерді зақымдануға осал етеді және кариес қаупін арттырады, себебі слюна эмальды қорғау және қышқылдарды бейтараптандыруда маңызды рөл атқарады.
Кофе мен шайдан эмальдың зақымдалуының белгілері
Кофе мен шайдың тұрақты әсері эмальға келесі белгілерге әкелуі мүмкін:
- Тістердің қараюы — эмаль өзінің табиғи ақ түсін жоғалтады.
- Тістердің сезімталдығы — тістер ыстық және суық сусындарға, сондай-ақ тәтті тағамдарға сезімтал болуы мүмкін.
- Эмальда жарықтар мен сызаттар пайда болуы — қышқылдардың ұзақ әсер етуі микрожарықтардың пайда болуына әкелуі мүмкін, бұл эмальды осал етеді.
- Кариес — эмаль минералды құрамының төмендеуі кариес дамуының қаупін арттырады.
Эмальдың зақымдалуын қалай диагностикалауға болады?
Эмальдың зақымдалуын диагностикалау үшін стоматологқа үнемі барып тұру ұсынылады. Қабылдау кезінде дәрігер визуалды тексеру жүргізіп, келесі әдістерді қолдануы мүмкін:
- Рентгенография — эмальдың жасырын зақымдарын және кариес дамуының бастапқы кезеңдерін анықтау үшін.
- Сезімталдық тесті — тістердің суыққа, ыстыққа немесе тәтті тағамдарға қалай жауап беретініне қарай анықтау. Егер сіз тістердің қараюын немесе сезімталдықты байқасаңыз, бұл эмальдың зақымдалуының алғашқы белгілері болуы мүмкін.
Кофе мен шай ішу кезінде эмальды қалай қорғауға болады?
Тұтынуды шектеу Кофе мен шайдан келетін зиянды азайту үшін тұтынуды шектеу ең тиімді жолдардың бірі болып табылады. Кофе мен шайды тым жиі ішпей, оларды аш қарынға ішпеуге тырысыңыз, өйткені бұл ауыз қуысындағы қышқылдығын төмендетуге көмектеседі.
Ауызды сумен шайқау Кофе немесе шай ішкеннен кейін ауызды сумен шайқау ұсынылады. Бұл қышқылдардың әсерін азайтуға және pH деңгейін нейтралдауға көмектеседі, осылайша эмальдың зақымдану қаупін төмендетеді.
Соломинканы пайдалану Мүмкіндік болса, сусындарды соломинкамен ішуге тырысыңыз. Бұл сусынның тістермен байланысын минимизациялауға және қышқылдар мен пигменттердің эмальға әсерін азайтуға көмектеседі.
Тістерді дұрыс тазалау Тістердің дұрыс күтімі эмальды қорғаудың кілтті факторы болып табылады. Тістеріңізді күніне екі рет жұмсақ щеткалармен тазалаңыз және фторлы тіс пастасын пайдаланыңыз. Фтор эмальды нығайтуға көмектеседі және оны зақымданудан қорғайды.
Тістерді ағарту құралдарын пайдалану Егер тістерде кофе немесе шайдан болған қараю пайда болса, тістерді ағарту құралдарын қолдануға болады. Алайда, мұны бастамас бұрын дәрігермен кеңесіп, ең қауіпсіз және тиімді өнімдерді таңдау қажет.
Стоматологқа бару Стоматологқа тұрақты бару эмальдың жағдайын бақылауға және тістерді күту бойынша кәсіби кеңес алуға мүмкіндік береді. Дәрігер сізге кальций мен фторды пайдалану арқылы эмальды реминерализациялау сияқты арнайы процедураларды ұсынуы мүмкін.
Ауызды сумен шайқау Кофе немесе шай ішкеннен кейін ауызды сумен шайқау ұсынылады. Бұл қышқылдардың әсерін азайтуға және pH деңгейін нейтралдауға көмектеседі, осылайша эмальдың зақымдану қаупін төмендетеді.
Соломинканы пайдалану Мүмкіндік болса, сусындарды соломинкамен ішуге тырысыңыз. Бұл сусынның тістермен байланысын минимизациялауға және қышқылдар мен пигменттердің эмальға әсерін азайтуға көмектеседі.
Тістерді дұрыс тазалау Тістердің дұрыс күтімі эмальды қорғаудың кілтті факторы болып табылады. Тістеріңізді күніне екі рет жұмсақ щеткалармен тазалаңыз және фторлы тіс пастасын пайдаланыңыз. Фтор эмальды нығайтуға көмектеседі және оны зақымданудан қорғайды.
Тістерді ағарту құралдарын пайдалану Егер тістерде кофе немесе шайдан болған қараю пайда болса, тістерді ағарту құралдарын қолдануға болады. Алайда, мұны бастамас бұрын дәрігермен кеңесіп, ең қауіпсіз және тиімді өнімдерді таңдау қажет.
Стоматологқа бару Стоматологқа тұрақты бару эмальдың жағдайын бақылауға және тістерді күту бойынша кәсіби кеңес алуға мүмкіндік береді. Дәрігер сізге кальций мен фторды пайдалану арқылы эмальды реминерализациялау сияқты арнайы процедураларды ұсынуы мүмкін.
Кофе мен шайдың тістерге әсері
Кофе мен шайдың әртүрлі қышқылдық деңгейлері олардың эмальға әсерін анықтайды. Мысалы, кофе орташа қышқылдық деңгейіне ие, бұл эмальдың пористығын арттырып, тістердің сезімталдығын және боялуын көбейтуі мүмкін. Қара шай жоғары қышқылдыққа ие, бұл оны эмаль үшін агрессивті етеді, тістердің қараюына және кариес қаупінің жоғарылауына әкеледі. Жасыл шай қышқылдықтың төмен деңгейіне қарамастан, ол тістерді бояуы мүмкін, бірақ қара шайға қарағанда аз дәрежеде.
Шайдағы таниндер мен кофе мен шайдағы пигменттер тістердің ақуыздарымен реакцияға түсіп, тұрақты дақтарды пайда етуге себеп болады. Бұл пигменттер тістердің қараюына әкеліп, күлкіңізді тартымсыз етуі мүмкін.
Бұл сусындардың зәр айдайтын әсері ауыз қуысын құрғатып, слюна балансын бұзып, кариес қаупін арттыруы мүмкін. Слюна қышқылдарды бейтараптандырып, эмальды қорғауға көмектеседі, ал оның жетіспеушілігі тістердің тезірек бұзылуына әкелуі мүмкін.
Қорытынды
Кофе мен шай тістердің эмалін зақымдауы мүмкін, бірақ бұл әсерді қарапайым ұсыныстарды орындау арқылы айтарлықтай азайтуға болады. Тұтынуды шектеу, ауызды шайқау, дұрыс гигиенаны сақтау және стоматологқа үнемі бару тістердің денсаулығын сақтауға және олардың сыртқы келбетін қорғауға көмектеседі. Эмальдың зақымдалуының белгілеріне назар аударыңыз және алғашқы белгілер болған жағдайда маманға жүгініңіз.
Есіңізде болсын, кофе мен шайды қалыпты мөлшерде тұтыну сау рационының бөлігі болуы мүмкін, бірақ тістерді қорғау үшін қажетті шараларды қабылдау керек.
