Тістерді тазалау – бұл ауыз қуысының денсаулығын сақтау және тістер мен ауыз қуысының түрлі ауруларын алдын алу үшін қажетті гигиеналық шаралардың бірі. Бірақ тістерді үнемі тазалау кезінде де қателіктер жасалуы мүмкін, бұл процедураның тиімділігін төмендетеді. Бұл мақалада біз тістерді қалай дұрыс тазалау керектігін, адамдар жиі жасайтын қателіктерді және оларды қалай болдырмауға болатынын талқылаймыз.
1. Неліктен тістерді дұрыс тазалау маңызды?
Тістерді тазалау тек ауыздағы жағымсыз иістен сақтануға көмектесіп қана қоймай, сонымен қатар тісжегі, десна ауруларын (гингивит, парадонтит) алдын алуда маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, жалпы денсаулықты сақтау үшін де қажет. Соңғы зерттеулер тістер мен десна проблемалары жалпы ағзаның жағдайына әсер етуі мүмкін екенін көрсетеді, оның ішінде жүрек-қан тамырлары аурулары мен қант диабетінің дамуы да бар.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) мәліметтері бойынша, тістерді дұрыс тазалау тісжегінің пайда болу қаупін 50-70%-ға төмендетеді. Алайда, мұндай нәтижеге қол жеткізу үшін дұрыс тазалау техникасын сақтау және сапалы құралдар пайдалану маңызды.
2. Тістерді дұрыс тазалау техникасы
Тістерді тиімді тазалау үшін белгілі бір техникаға сәйкес әрекет ету қажет. Маңызды аспектілерге мыналар жатады:
Щетка дұрыс орналасуы
- Тістерді тазалау үшін жұмсақ немесе орташа тіс щеткаларын қолдану ұсынылады. Щетканы десна сызығына 45° бұрышпен ұстау керек. Бұл щеткаға тек тістерді ғана емес, бактериялар жиі жиналатын десна аймағын да тазалауға мүмкіндік береді.
Щеткамен қозғалыс
- Тістерді жұмсақ дөңгелек немесе қысқа көлденең қозғалыстармен тазалау қажет. Щеткаға күшті қысым жасамау маңызды, себебі бұл деснаны және тіс эмалін зақымдауы мүмкін. Қозғалыс жеңіл болуы керек, ешқандай артық қысым жасамаңыз.
Барлық тіс беттерін тазалау
- Тістердің сыртқы, ішкі және шайнау беттерін мұқият тазалау қажет. Үстіңгі жақ үшін щетканы жоғарыдан төмен, төменгі жақ үшін төменнен жоғары қарай жүргізіңіз. Сондай-ақ, тіл мен тістің ішкі жағын ұмытпаңыз, өйткені онда да бактериялар жиналуы мүмкін.
Тістерді тазалау уақыты
- Тістерді кемінде екі минут бойы тазалау ұсынылады. Бұл үшін таймер немесе арнайы қосымша қолдануға болады. Осылайша, ауыз қуысының барлық бөліктері дұрыс тазаланып жатқанын тексере аласыз.
Тістерді тазалау жиілігі
- Тістерді күніне екі рет тазалау керек: таңертең таңғы астан кейін және кешке ұйықтар алдында. Кешкі тазалау әсіресе маңызды, өйткені тістерде күн ішінде жиналған бактериялар мен тамақ қалдықтары бар, олар тазаланбаса, зеңнің пайда болуына және тісжегінің дамуына әкелуі мүмкін.
3. Тістерді тазалағанда жиі кездесетін қателіктер
Тістерді тазалау тәртібін ұстансаңыз да, кейбір қателіктер процедураның тиімділігін едәуір төмендетуі мүмкін.
Щеткаға тым көп қысым жасау
- Тістерді тазалауда ең көп кездесетін қателіктердің бірі – щеткаға тым көп қысым жасау. Бұл деснаны жарақаттауға, эмальды жұқартып, тістердің тез тозуына әкелуі мүмкін. Щетка тістердің бетімен жұмсақ сырғып жүруі тиіс екендігін есте сақтаңыз.
Тек тістердің сыртқы бетін тазалау
- Көптеген адамдар тістерін тек сыртқы беттерінен ғана тазалап, ішкі және шайнау беттерін елемейді. Бұл тазаланбаған жерлерде мықты мүкістердің қалыптасуына және тісжегінің жоғары ықтималдығына алып келеді.
Қатты тіс щеткаларын қолдану
- Қатты щеткалар деснаны және тіс эмалін зақымдайды. Көптеген адамдар үшін жұмсақ немесе орташа қаттылықтағы щеткалар жеткілікті болады. Олар тістерді сапалы тазалауға мүмкіндік береді, бірақ ауыз қуысының тіндеріне зиян келтірмейді.
Тазалау уақытын сақтамау
- Көп адамдар тістерін тым тез тазалап, нәтижесінде мүкістер мен бактериялар толығымен тазаланбайды. Тазалау үшін оңтайлы уақыт – шамамен екі минут. Бұл сізге барлық учаскелерді мұқият тазалауға мүмкіндік береді және тісжегі мен десна ауруларының алдын алады.
Тіс жібін дұрыс қолданбау
- Тіс жібі (флосс) – щетка жетпейтін жерлерде, тістер арасындағы тамақ пен мүкістерді жою үшін маңызды құрал. Бірақ оны дұрыс қолданбау деснаны жарақаттауы және қабынуды туындатуы мүмкін. Тіс жібін абайлап енгізіп, шығарған кезде артық қысым жасамаңыз.
4. Дәрігерлердің кеңестері
Тіс дәрігеріне тұрақты түрде бару
- Үйде дұрыс тазалау әрекетіне қоса, тіс дәрігеріне тұрақты түрде (жылына кемінде екі рет) барып, ауруларды ерте кезеңдерінде анықтап, кәсіби тазалауды жүргізу және ауыз қуысының күтімі бойынша кеңестер алу маңызды.
Қосымша күтім құралдарын қолдану
- Тіс щеткасынан және пастасынан басқа, ауызды шаю құралдарын қолдану ұсынылады. Олар бактерияларды жояды, ауыздың иісін жаңартады және десна қабынуын алдын алады. Сондай-ақ тіс арасындағы кеңістіктерді тазалау үшін тіс жібін қолдануға болады.
Дұрыс тамақтану
- Тамақтану тістердің денсаулығына үлкен әсер етеді. Кальцийге бай өнімдер (сүт өнімдері, балық), сондай-ақ дәрумендер (әсіресе D дәрумені) эмальды күшейтеді және деснаның денсаулығын сақтауға көмектеседі. Қантты және қышқыл сусындардан бас тарту да тісжегі мен десна қабынуын болдырмауға ықпал етеді.
5. Жиі қойылатын сұрақтар
Тіс щеткасын қаншалықты жиі ауыстыру керек?
- Тіс щеткасын әр 3-4 ай сайын немесе щеткалары тозған жағдайда ауыстыру қажет. Сондай-ақ, аурудан кейін щетканы ауыстыру ұсынылады, бұл қайта жұқпалы ауруларды болдырмауға көмектеседі.
Қай тіс пастасы жақсы?
- Күнделікті қолдану үшін фтор бар тіс пастасын таңдаңыз, ол тісжегінің алдын алады және эмальды күшейтеді. Егер тістеріңіз сезімтал болса, сезімталдықты азайтуға арналған пастаны қолдануға болады.
Тамақтан кейін дереу тістерді тазалауға бола ма?
- Тамақтан кейін тістерді тазалау үшін 30 минут күткен жөн, әсіресе қышқыл тағамдар немесе сусындар ішкен болсаңыз, себебі бұл әлсіреген эмальды зақымдауға әкелуі мүмкін.
6. Қорытынды
Тістерді дұрыс тазалау – ауыз қуысының денсаулығы мен көптеген стоматологиялық аурулардың алдын алу кепілі. Дұрыс техника, сапалы құралдарды қолдану және тіс дәрігеріне тұрақты түрде барып тексеріліп тұру сияқты қарапайым кеңестерді ұстану арқылы тістеріңізді көптеген жылдар бойы сау ұстауға болады.
