Невроз — бұл жоғары алаңдаушылық, тітіркенгіштік және ағзаның жалпы тонусының төмендеуімен сипатталатын жағдай. Бұл психикалық бұзылыс әртүрлі белгілермен көрінуі мүмкін, мысалы, ұйқысыздық, депрессия, паникалық шабуылдар, шаршау, бас ауруы және басқа да симптомдар. Қазіргі өмір, стреске толы, жылдам қарқынды және үнемі шиеленіскен күйде болуы бізді осы жағдайға осал етеді.
Ал ауыр неврозды емдеу психотерапевт немесе психиатрмен кеңесуді талап ететін болса да, кейбір жағдайларда невроз белгілерін жеңілдету және олармен күресу үшін үйде қолдануға болатын қарапайым әдістер бар.
1. Тіршілік тәртібін өзгерту және гармонияны қалыптастыру
Невроз көбінесе тұрақты стресстің және созылмалы шаршаудың нәтижесі болып табылады, сондықтан өзіңізге эмоционалды теңгерімді қалпына келтіруге мүмкіндік беретін кеңістік жасау өте маңызды. Бұл жағдайды жақсартуға көмектесетін бірнеше тәсілдер:
- Тұрақты ұйқы. Невроз көбінесе ұйқының бұзылуымен жүреді. Қалыпты ұйқы тәртібін қалыптастыруға тырысыңыз: бір уақытта ұйықтап, бір уақытта тұру, ұйықтайтын бөлмеңізде жайлы атмосфера жасау (жарықтың болмауы, температураның қолайлы болуы). Күн сайын 7-9 сағат ұйықтауға тырысыңыз.
- Дұрыс тамақтану. Дұрыс тамақтану жүйке жүйесін теңгеруге көмектеседі. Рационыңызға көбірек көкөністер, жемістер, бүтін дәнді дақылдар, сондай-ақ денсаулыққа пайдалы майларды (жаңғақтар мен балық) қосыңыз. Кофеинді, қантты және алкогольді тұтынуды азайту сіздің көңіл-күйіңізге оң әсерін тигізеді.
- Тұрақты физикалық жаттығулар. Орташа физикалық белсенділік босаңсуға және стрессті азайтуға көмектеседі. Жаяу серуендеу, йога, жүзу немесе таңертеңгі жаттығулар көңіл-күйді жақсартып, жалпы физикалық жағдайды жақсарта алады.
2. Босаңсу әдістері
Алаңдаушылық деңгейін төмендету және психоэмоционалды күйді жақсарту үшін босаңсу әдістерін жаттығу пайдалы болады. Мұнда бірнеше қарапайым әрі тиімді тәсілдер:
- Медитация. Медитация ақылды тыныштандыруға, стрессті және алаңдаушылықты азайтуға көмектеседі. Күн сайын 10-15 минут медитация жасау өзіңізді айтарлықтай жақсарта алады. Бастауыштар үшін тыныс алу медитациясы немесе тыныштандыратын дыбыстарды тыңдау жақсы таңдау болады.
- Терең тыныс алу. Алаңдаушылық шабуылдарын жеңілдетудің ең тиімді жолдарының бірі — дұрыс тыныс алу. Мұрын арқылы терең тыныс алып, бірнеше секундқа тыныс алып тұрыңыз, содан кейін ауыз арқылы баяу дем шығарғаныңыз жөн. Бұл процессті 5-10 рет қайталаңыз.
- Прогрессивті бұлшықет босаңсуы. Бұл әдіс әртүрлі бұлшықет топтарын кезекпен тартып, босатуды қамтиды. Алдымен бір бұлшықет тобын (мысалы, қолдарыңызды) тартып, 5 секунд ұстаңыз, содан кейін босатыңыз. Басқа бұлшықет топтарына көшіп, аяқтардан басталып, мойын мен бетке дейін жасаңыз. Бұл әдіс жүйке жағдайымен байланысты физикалық кернеуді жеңілдетуге көмектеседі.
3. Ароматерапия және шөптік тұнбалар
Стрессті жеңілдетуге арналған табиғи құралдарды қолдану неврозды үй жағдайында емдеуде тиімді көмекші әдіс болуы мүмкін. Мұндай әдістердің бірі — ароматерапия.
- Эфир майлары. Лаванда, мия, розмарин және цитрус майлары тыныштандыратын әсерге ие. Аромалампалар немесе диффузорлар қолдануға болады, сондай-ақ эфир майларының бірнеше тамшысын ваннаға қосу да пайдалы. Бұл әдіс сізге босаңсуға және кернеуді жеңілдетуге көмектеседі.
- Шөптік тұнбалар. Мелисса, валериана, пустырник, ромашка және лаванда сияқты шөптер тыныштандыратын қасиеттерге ие. Бұл шөптердің тұнбасын немесе шайын түнге жақын немесе күн бойы ішіп, жүйке күйіңізді тыныштандыра аласыз.
4. Өзін-өзі массаж жасау және физиотерапия
Массаж бұлшықеттерді босаңсытуға және қан айналымын жақсартуға көмектеседі, бұл стрессті төмендетуге ықпал етеді. Баста және мойында болсын, мойын, иық және арқа аймақтарына назар аудара отырып, өзін-өзі массаж жасауға болады. Бұл әдіс бұлшықеттерді босаңсытып, қан айналымын жақсартып, физикалық кернеуді азайтады.
Сондай-ақ, физиотерапия әдістерін қолдануға болады, мысалы, контрастты душтар (жылжыту су мен суық судың алмасуы), тұзды немесе эфир майлары бар ванналар.
5. Психологиялық өзін-өзі көмек әдістері
Неврозды жеңу үшін стресстік жағдайларға деген көзқарасыңызды өзгертіп, ішкі күйзелістермен тиімді күресуді үйрену маңызды. Мұнда бірнеше ұсыныстар бар:
- Назар аударуды ауыстыру. Алаңдаушы ойлардан алшақтау үшін өзіңізге ұнайтын немесе пайдалы нәрселермен айналысуға тырысыңыз. Бұл хобби, серуендеу, достармен сөйлесу немесе үй шаруасы болуы мүмкін.
- Позитивті ойлау. Өз-өзіңізбен жұмыс істеп, оптимистік көзқарасты дамытуға тырысыңыз. Күнделікті өмірде алғыс білдіріп, өмірден қуанатын сәттерді жазып отыратын алғыс күнделігін жүргізіңіз. Бұл әдіс теріс ойлардан позитивті ойларға көшуге көмектеседі.
- Жақындардың қолдауы. Өзіңіздің алаңдаушылықтарыңызды жақын адамдармен бөлісуден ұялмаңыз. Отбасы мен достардың қолдауы мен назарлары эмоционалды тепе-теңдікті қалпына келтіруге маңызды рөл атқара алады.
6. Қашан маманға жүгіну керек?
Егер үй жағдайындағы әдістер көмектеспесе және невроз белгілері күшейіп жатса, маманға жүгіну маңызды. Психолог немесе психотерапевт терең стрессті және алаңдаушылықты жеңуге көмектесетін когнитивті-мінез-құлық терапиясы немесе гипнотерапия сияқты тиімді әдістерді ұсына алады.
Неврозды үй жағдайында емдеу дұрыс психоэмоционалды күйге келу арқылы мүмкін болады. Тұрақты демалыс, физикалық белсенділік, босаңсу жаттығулары және жақындардан қолдау көрсету белгілерді айтарлықтай жеңілдетіп, өміріңізге гармония қайтаруға көмектеседі. Алайда, мәселелер сақталып қалса, маманға жүгіну қажет, себебі диагностика мен кәсіби көмек алу маңызды.
