Депрессия — әлем бойынша миллиондаған адамдарға әсер ететін ең кең таралған психикалық аурулардың бірі. Ол өмір сапасына теріс әсер етуі және әртүрлі физикалық және эмоционалды бұзылыстарға әкелуі мүмкін. Депрессияны кәсіби емдеуді талап ететін ауру екенін түсіну маңызды, және бұл жағдаймен күресуге көмектесетін бірнеше әдіс бар. Бұл мақалада депрессияны емдеудің негізгі әдістері, олардың қалай жұмыс істейтіні және қандай нәтижелер күтуге болатыны қарастырылады.
Депрессия дегеніміз не?
Депрессияның анықтамасы
Депрессия — көңіл күйінің тұрақты төмендеуімен, өмірге қызығушылықтың жоғалуымен, когнитивті функциялардың нашарлауымен және мінез-құлықтың өзгеруімен сипатталатын психикалық бұзылыс. Бұл жағдай уақытша қиындықтар немесе күйзеліс емес, ол білікті емдеуді қажет ететін ауру болып табылады.
Депрессияның белгілері
Депрессияның белгілері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ ең жиі кездесетін белгілер мыналар:
- Үнемі қайғы-қасірет немесе үмітсіздік сезімі
- Әдеттегі іс-шараларға, соның ішінде хобби мен жұмысқа деген қызығушылықтың жоғалуы
- Шаршау және энергияның азаюы
- Нәзікке назар аудару және есте сақтау мәселелері
- Ұйқының бұзылуы (ұйықтай алмау немесе артық ұйықтау)
- Аппетиттің төмендеуі немесе артық жеу
- Өлім немесе өзіне қол жұмсау туралы ойлар
Егер сіз немесе жақындарыңыз осы белгілердің бірнешеуін екі аптадан артық уақыт бойы байқасаңыз, диагноз қойып, емдеуді бастау үшін маманға хабарласу маңызды.
Депрессия қалай диагностикаланады?
Депрессияны диагностикалау толық медициналық тексеруден басталады, ол келесі аспектілерді қамтиды:
- Белгілерді талдау: Дәрігер немесе психотерапевт сіздің эмоцияларыңыз, мінез-құлқыңыз және денсаулығыңыз туралы сұрақтар қояды.
- Психологиялық тесттер: Спецификалық шкалалар мен сауалнамалар, мысалы, Бек депрессия шкаласы (BDI) немесе Гамильтон шкаласы (HAM-D), депрессия деңгейін объективті бағалауға көмектеседі.
- Медициналық зерттеулер: Басқа ауруларды, мысалы, гипотиреоз немесе анемияны болдырмау үшін зертханалық талдаулар тағайындалуы мүмкін.
Депрессияны емдеудің әдістері
Депрессияны емдеу әдістері аурудың ауырлық деңгейіне және науқастың жеке ерекшеліктеріне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Ең тиімді емдеу әдістері келесідей.
1. Психотерапия
Психотерапия — депрессияны емдеудің ең тиімді әдістерінің бірі, әсіресе жеңіл және орташа жағдайларда. Бұл әдіс науқастарға депрессияның себептерін түсінуге және теріс ойлар мен эмоцияларды басқаруға көмектеседі.
Психотерапияның түрлері:
- Когнитивті-мінез-құлық терапиясы (КМТ): Бұл әдіс депрессияны қолдайтын теріс ойлар мен мінез-құлықтарды өзгертуге бағытталған. КМТ науқастарға дұрыс емес сенімдерді тануға және олармен күресуге үйретеді, бұл эмоциялық жағдайды жақсартуға әкеледі.
- Интерперсоналды терапия (ИПТ): ИПТ пациенттің қарым-қатынастарын жақсартуға және жоғалту немесе қақтығыстармен байланысты мәселелерді шешуге бағытталған.
- Психоанализ: Бұл әдіс депрессияның терең себептерін зерттеуге бағытталған, олар балалық шақтағы тәжірибелермен және бейсаналық қақтығыстармен байланысты болуы мүмкін.
2. Медикаментозды емдеу
Медикаментозды терапия орташа және ауыр депрессия жағдайларында жиі қолданылады. Депрессияға арналған негізгі препараттар бірнеше топқа бөлінеді:
- Антидепрессанттар:
- Моноаминоксидаза ингибиторлары (МАОИ): Бұл дәрілер моноаминоксидаза ферментін блоктайды, бұл мидағы нейротрансмиттерлердің деңгейін арттырады.
- Серотониннің кері сіңірілуін тежейтін селективті ингибиторлар (СИОЗС): Сертралин мен флуоксетин сияқты дәрілер серотонин деңгейін арттырады, бұл көңіл-күйді жақсартуға және депрессия белгілерін азайтуға көмектеседі.
- Трициклические антидепрессанттар (ТЦА): Бұл дәрілер бірнеше нейротрансмиттерлерге әсер етеді және тиімді болуы мүмкін, бірақ олар СИОЗС-қа қарағанда айқынырақ жанама әсерлерге ие.
- Антипсихотиктер: Кейде депрессияға антипсихотиктер қолданылады, әсіресе депрессия психотикалық белгілермен, мысалы, галлюцинациялар немесе делириймен бірге болса.
3. Электрошок терапиясы (ЭСТ)
Электрошок терапиясы (ЭСТ) депрессияның ауыр түрлерін басқа әдістермен емдеу мүмкін болмаған жағдайда қолданылады. Бұл әдіс электр тогын науқастың миы арқылы өткізуге негізделген, ол ұстамалық әрекеттерді туғызады және депрессияның ауыр жағдайында жағдайды едәуір жақсарта алады.
4. Транскраниальды магниттік стимуляция (ТМС)
Транскраниальды магниттік стимуляция (ТМС) — инвазивті емес әдіс, ол ми аймақтарын ынталандыру үшін магниттік импульстарды пайдаланады. Бұл әдіс депрессияны емдеуде тиімділік көрсеткен, әсіресе дәрілік терапияға жауап бермеген науқастарда.
5. Жарық терапиясы
Жарық терапиясы маусымдық депрессияға, көбінесе маусымдық аффективті бұзылыс деп аталады, қолданылады. Бұл әдіс пациентке тұрақты түрде жарқын жарықпен әсер етуді қамтиды, бұл мелатонин және серотонин шығаруын реттеуге көмектеседі.
6. Дұрыс тамақтану және физикалық белсенділік
Медикаментозды емдеу мен психотерапия аясында дұрыс тамақтану мен тұрақты физикалық жаттығулар пациенттің жағдайын айтарлықтай жақсарта алады. Кейбір зерттеулер физикалық белсенділіктің эндорфиндер шығаруын қолдайтынын және көңіл-күйді жақсартатынын көрсетеді, ал омега-3 май қышқылдарына, В тобы витаминдеріне және магнийге бай теңдестірілген тамақтану жүйке жүйесін қолдауға көмектеседі.
Депрессияны емдеуге қатысты кеңестер
- Емдеуді кейінге қалдырмаңыз: Депрессияның алғашқы белгілері пайда болған кезде, оның ауыр түрлеріне өтіп кетпеу үшін медициналық көмекке жүгіну маңызды.
- Емдеу үйлесімі: Психотерапия мен медикаментозды емдеуді үйлестіріп қолдану — көпшілігі үшін ең тиімді әдіс.
- Дәрігермен тұрақты кеңес: Емдеу процесін тұрақты түрде дәрігермен талқылап, қажет болған жағдайда емдеуді түзету маңызды.
Қорытынды кеңестер
Депрессия — күрделі ауру, ол кешенді емдеуді талап етеді. Психотерапия, медикаментозды емдеу және басқа инновациялық әдістер, мысалы, ТМС және ЭСТ сияқты әдістер қолданылады. Ең жақсы нәтижеге жету үшін, депрессияны емдеу жеке негізде жүргізілуі және мамандардың бақылауымен жүзеге асырылуы керек.
Егер сіз депрессиямен ауыратын болсаңыз немесе жақындарыңызда осы белгілер байқалса, дәрігерге уақытында қаралу маңызды. Дұрыс емдеу әдісін таңдау, уақытында диагностика жасау және кәсіби қолдау көрсету сіздің толыққанды өмірге оралуыңызға және өмір сапасын жақсартуға көмектеседі.
