Жүктілік – әр әйелдің өміріндегі аса маңызды әрі толғандырған кезең. Алғашқы айларда көптеген болашақ аналар өздерінің денсаулығында өзгерістерді сезіне бастайды, бұл өзгерістер жүктіліктің басталғанын білдіретін белгілер болуы мүмкін. Бұл белгілер бірқалыпты болуы мүмкін немесе ағзаның жеке ерекшеліктеріне байланысты айқын көрініс табады. Алғашқы белгілерді дер кезінде анықтап, дәрігерге уақытында бару маңызды, себебі бұл сіздің денсаулығыңыз бен болашақ сәбиіңіздің денсаулығын қамтамасыз етуге көмектеседі.
1. Менструацияның кешігуі: басты белгі
Менструацияның кешігуі – жүктіліктің алғашқы және айқын белгісі. Көптеген әйелдер бұл белгіге назар аударады. Бірақ, бұл тек жүктіліктің белгісі емес екенін ұмытпаған жөн, себебі менструацияның кешігуі стресстен, аурудан, гормоналды бұзылыстардан да болуы мүмкін. Бірақ егер бұл кешігулер басқа белгілермен қатар жүрсе, онда ағзада жүктілік басталғанын білдіретін өзгерістер бар екені мүмкін.
2. Токсикоз: таңертеңгі әлсіздік және басқа белгілер
Жүктіліктің алғашқы кезеңдерінде токсикоз – өте жиі кездесетін симптомдардың бірі. Ол әдетте таңертеңгі әлсіздік, құсу және жүрек айнуы түрінде байқалады, алайда бұл белгілер тек таңертең ғана емес, кез келген уақытта пайда болуы мүмкін.
Токсикоздың белгілері:
- Таңертеңгі әлсіздік және құсу.
- Күн бойы жүрек айнуы.
- Кейбір иістер мен тағамдарды қабылдамау.
Токсикоз әртүрлі дәрежеде көрінуі мүмкін: жеңіл дискомфорттан бастап қатты құсуға дейін. Мұндай жағдайда суды көп ішіп, күшті иістен аулақ болуға, тамақты аз-аздан тұтынып, тынығуға кеңес беріледі.
3. Көңіл күйдің өзгеруі: гормоналды өзгерістер
Алғашқы кезеңде гормондардың әсерінен көңіл-күйдің өзгеруі жиі байқалады. Әйелдің эмоционалды жағдайы өзгеріп, депрессия, ашуланшақтық, көз жасы немесе керісінше, қуаныш сезімдері пайда болуы мүмкін. Бұл гормондардың, әсіресе прогестерон мен эстрогеннің, деңгейінің жоғарылауы нәтижесінде қалыпты жағдай.
Көңіл күйдің өзгерістерімен күресу:
- Релаксация жаттығуларын жасау.
- Жақын адамдармен сөйлесіп, эмоционалды қолдау алу.
- Таза ауада серуендеу.
4. Кеуде ауыруы және ұлғаюы
Алғашқы кезеңдерде кеуденің ауыруы да жиі кездеседі. Әйелдер өздерінің кеудесі ауыр, сезімтал болып, ұлғайғанын сезінеді. Бұл гормоналды өзгерістердің нәтижесі, себебі ағза болашақ емізуге дайындала бастайды.
Негізгі белгілер:
- Кеуде мен емізік сезімталдығы.
- Кеуденің көлемінің ұлғаюы.
- Ареолалардың қараюы және айқын көрінуі.
5. Қайталанатын зәр шығару
Жүктіліктің алғашқы кезеңдерінде жиі зәр шығару қажеттілігі туындауы мүмкін. Гормондардың әсерінен кіші жамбас мүшелеріне қан айналымы артады, сонымен қатар ағзадағы қан көлемі көбейеді. Бұл қуыққа қысым жасайды, соның нәтижесінде жиі зәр шығару сезімі пайда болады.
Қайталанатын зәр шығару алаңдататын болса:
- Егер ол ауырсынумен немесе жанумен бірге жүрсе.
- Жоғары температурамен қосарланса.
6. Шаршау және ұйқышылдық
Жүктіліктің алғашқы апталарында көптеген әйелдер қатты шаршағандықты сезінеді, бұл ұйқышылдықпен қатар жүруі мүмкін. Бұл гормоналды өзгерістермен, әсіресе прогестерон деңгейінің жоғарылауымен байланысты. Әйелдерге толыққанды демалуға және қалыпты ұйықтауға кеңес беріледі.
Шаршаумен күресудің кеңестері:
- Тұрақты демалыс үзілістерін жасаңыз.
- Күніне 8-9 сағат ұйықтауға тырысыңыз.
- Ауыр физикалық және ақыл-ой жүктемелерінен аулақ болыңыз.
7. Тамаққа деген талғамның өзгеруі және иістерге сезімталдық
Жүктіліктің алғашқы кезеңдерінде әйелдердің тамақ талғамдары өзгереді. Олар бұрын ұнатпаған тағамдарға тартыла бастайды немесе керісінше, бұрын сүйіп жейтін тағамдардан бас тартуы мүмкін. Бұл да гормондық өзгерістермен байланысты.
Иіс пен дәмді қабылдау өзгерістері:
- Бұрыннан таныс иістерге деген сезімталдықтың артуы.
- Белгілі бір тағамдарды қабылдамау.
- Тағамдардың ерекше үйлесіміне деген қажеттілік.
8. Жеңіл бас ауруы мен бас айналу
Жүктіліктің алғашқы айларында бас ауруы мен бас айналу жиі кездеседі. Бұл гормоналды өзгерістерге, артериалды қысымның өзгеруіне және қан көлемінің артуына байланысты болуы мүмкін. Әдетте бұл белгілер маңызды проблема туғызбайды, бірақ егер олар тым жиі немесе күшті болса, дәрігермен кеңесуге болады.
Бас ауруының себептері:
- Қан көлемі мен қысымның жоғарылауы.
- Гормондық өзгерістер.
- Ұйқының жеткіліксіздігі және стресс.
9. Температураның өзгеруіне сезімталдықтың жоғарылауы
Жүктілік кезінде әйелдер температураның өзгеруіне әлдеқайда сезімтал болады. Олар бұрынғыдан қатты суық немесе ыстықты сезінуі мүмкін, бұл гормондардың терморегуляцияға әсер етуінен туындайды.
Температураға сезімталдықпен күрес:
- Киіміңізді ауа райына сай таңдаңыз, денеңізді қызып кетуден сақтаңыз.
- Жиі бөлмелерді желдетіңіз.
10. Кішкентай қан тамшыларын көру
Жүктіліктің алғашқы кезеңінде әйелдер кейде кішкентай қан тамшыларын байқайды. Бұл көбінесе эмбрионның жатыр қабырғасына бекілуімен байланысты, бірақ егер қан кету күшейіп, іштің төменгі жағында ауырсыну болса, дәрігерге хабарласу қажет, себебі бұл түсік тастау қаупінің белгісі болуы мүмкін.
Дәрігерге қашан хабарласу керек:
- Қан кету артып кетсе.
- Іштің төменгі жағы ауырып, қаны бар бөлінділер болса.
Жүктілікті қалай растаймыз?
Егер жоғарыда аталған белгілер байқалса, жүктілікті анықтаудың ең жақсы жолы – қан талдауы (ХГЧ деңгейін анықтау) немесе үйдегі жүктілік тестін жасау. Жүктілік тесттері адам хорионикалық гонадотропин (ХГЧ) гормонына негізделген, ол эмбрион жатырға имплантацияланғаннан кейін ағзада жоғарылайды.
Дәрігерге қашан хабарласу керек?
Егер жүктілікке күмәндансаңыз, алдымен жүктілік тестін жасаңыз. Егер нәтижесі оң болса, жүктілікті растап, әрі қарай дәрігермен кеңесіп, қажетті кеңестерді алу үшін ең қысқа мерзімде дәрігерге бару маңызды. Жүктіліктің алғашқы 6-8 аптасында ультрадыбыстық зерттеу арқылы жүктілікті растау және оның мерзімін анықтау үшін дәрігерге бару ұсынылады.
Келесі уақытта тұрақты медициналық тексерулер арқылы жүктіліктің дамуын бақылап, ықтимал асқынуларды анықтау керек. 11-14 аптада алғашқы скринингті өткізіп, баланың дамуының қалыпты екенін және аномалиялардың болмауын тексеру қажет.
Жүктілік – әрқашан ерекше процесс, және ол жағымсыз белгілермен қатар жүрсе де, әр ағза әртүрлі екенін есте ұстаңыз. Кейбір әйелдерде белгілер айқын көрінеді, ал басқаларында олар әлдеқайда жеңіл болуы мүмкін. Маңыздысы – өз ағзаңызды тыңдап, уақытында медициналық көмек алу.
