Токсикоз – жүктіліктің алғашқы триместрінде жиі кездесетін және көптеген әйелдер үшін жағымсыз жағдай. Ол жүрек айну, құсу және басқа да қолайсыздықтарды тудыруы мүмкін. Дегенмен, токсикоздың белгілерін азайтуға немесе алдын алуға көмектесетін әдістер бар. Бұл мақалада токсикоздың не екенін, оның алдын алу жолдарын және жағдайды жеңілдету шараларын қарастырамыз.
Токсикоз дегеніміз не?
Токсикоз – бұл жүктілік кезіндегі гормоналды өзгерістерге байланысты пайда болатын жағымсыз белгілер жиынтығы. Ол келесі белгілермен көрінуі мүмкін:
- Таңертеңгі жүрек айну және құсу;
- Иістерге деген сезімталдықтың артуы;
- Дәм сезу өзгерістері;
- Шаршау және бас ауруы;
- Асқазан-ішек жолдарының ауруларының асқынуы (гастрит, жара және т.б.).
Кейбір жағдайларда токсикоздың көріністері өте күшті болуы мүмкін, сондықтан медициналық көмек қажет.
Токсикоздың себептері
Токсикоздың негізгі себебі – жүктілік кезінде организмдегі гормоналды өзгерістер. Прогестерон деңгейінің жоғарылауы асқазан-ішек жолдарының жұмысын баяулатып, ас қорытуға әсер етуі мүмкін. Сонымен қатар, ағзаның иммундық реакциясы эмбрионды "бөгде дене" ретінде қабылдап, белгілі бір өзгерістерді тудыруы мүмкін.
Токсикоз дамуына ықпал ететін негізгі факторлар:
- Гормоналды өзгерістер;
- Тұқым қуалаушылық;
- Стресс және эмоционалдық тұрақсыздық;
- Дұрыс тамақтанбау және маңызды қоректік заттардың жетіспеушілігі;
- Асқазан-ішек жолдарының аурулары.
Токсикоздың алдын алу жолдары
Токсикозды толығымен болдырмау мүмкін болмағанымен, оның симптомдарын айтарлықтай азайтуға көмектесетін бірнеше кеңес бар.
1. Дұрыс тамақтану
Токсикоздың алдын алудың ең маңызды факторларының бірі – дұрыс тамақтану.
- Көбінесе, бірақ аз мөлшерде тамақтану. Күніне 5-6 рет аз-аздан тамақтану қандағы қант деңгейінің тұрақты болуына көмектеседі.
- Ақуызды тағамды көбейту. Балық, ет, жұмыртқа, сүт өнімдері сияқты ақуызға бай тағамдар энергия деңгейін сақтауға көмектеседі.
- Ауыр тағамдардан бас тарту. Майлы, қуырылған және ащы тағамдардан аулақ болу керек, себебі олар асқазанға қосымша жүктеме береді.
- Көкөністер мен жемістерді тұтыну. Олар ас қорыту жүйесін жақсартып, ағзаға қажетті дәрумендер мен минералдар береді.
2. Дене сұйықтығының тепе-теңдігін сақтау
Дененің сусыздануы токсикоз белгілерін күшейтуі мүмкін. Сондықтан күніне жеткілікті мөлшерде су ішу қажет.
- Күніне 1,5-2 литр су ішіңіз. Көп мөлшерде емес, аз-аздан жиі ішу ұсынылады.
- Шөп шайларын ішу. Жалбыз немесе имбирь шайы асқазанды тыныштандырып, жүрек айнуды басуға көмектеседі.
3. Стрессті басқару
Стресс токсикоз белгілерін күшейтуі мүмкін, сондықтан психологиялық жай-күйді тұрақты ұстау маңызды.
- Релаксация және медитация. Тыныс алу жаттығулары немесе йога көңіл-күйді тұрақтандырады.
- Ұйқы және демалыс. Дұрыс ұйқы гормоналды өзгерістерге бейімделуге көмектеседі.
4. Физикалық белсенділік
Жеңіл физикалық жаттығулар ас қорыту жүйесінің жұмысына оң әсер етіп, токсикоз симптомдарын азайтуға көмектеседі.
- Таза ауада серуендеу. Күніне кемінде 30 минут серуендеу оттегі алмасуын жақсартады.
- Жеңіл жаттығулар жасау. Қарапайым созылу жаттығулары стрессті азайтады.
5. Қосымша өнімдерді қолдану
Токсикоз белгілерін азайтуға көмектесетін бірнеше өнім бар:
- Имбирь. Қабынуға қарсы әсері бар, жүрек айнуды басады.
- Жалбыз шайы. Асқазанды тыныштандырып, жағымсыз белгілерді жеңілдетеді.
- Лимон. Қышқыл тағамдар жүрек айнуды азайтуы мүмкін.
Токсикозды емдеу: белгілер күшейген жағдайда не істеу керек?
Егер токсикоз тым ауыр болса және үй жағдайында оны бақылау мүмкін болмаса, дәрігерге жүгіну қажет. Кейбір жағдайларда токсикоз ағзаның сусыздануына және қоректік заттардың жетіспеушілігіне әкелуі мүмкін.
Токсикозды емдеу әдістері:
- Дәрумендер мен минералдар. Дәрігер В6 дәруменін ұсынуы мүмкін, ол жүрек айнуды азайтуға көмектеседі.
- Қауіпсіз дәрілер. Кейбір жағдайларда дәрігер жүрек айнуға қарсы қауіпсіз препараттарды тағайындай алады.
- Ауруханаға жатқызу. Егер токсикоз қатты ауыр өтсе және сусыздануға әкелсе, көктамыр арқылы сұйықтық енгізу үшін ауруханаға жату қажет болуы мүмкін.
Дәрігерге қашан жүгіну керек?
Келесі белгілер пайда болған жағдайда дәрігерге дереу қаралу қажет:
- Күніне 5 реттен көп құсу;
- Дененің сусыздану белгілері (құрғақ ауыз, қараңғы зәр, бас айналу);
- Тамақ пен суды ұстай алмау;
- Кенеттен салмақ жоғалту.
Қорытынды ұсыныстар
Токсикоз – көптеген жүкті әйелдер үшін қалыпты жағдай, бірақ оның белгілерін дұрыс тамақтану, таза ауада серуендеу және басқа да әдістер арқылы азайтуға болады. Егер токсикоз тым ауыр болса, дәрігерге қаралу маңызды. Уақытылы емдеу мен өз денсаулығына мұқият қарау ана мен бала үшін ең жақсы жағдайларды қамтамасыз етеді.
