Жүрек аритмиясы — жүрек соғысының қалыпты ритмінің бұзылуы, бұл жүректің жиі, баяу немесе тұрақсыз соғуымен байқалуы мүмкін. Бұл жағдайға байыпты қарап, оны емдеу өте маңызды, себебі ол инсульттер, жүрек жеткіліксіздігі және басқа да күрделі асқынуларға әкелуі мүмкін. Бұл мақалада аритмияның себептері, белгілері, диагностикасы, емі және алдын алу тәсілдері қарастырылады.
Жүрек аритмиясы деген не?
Жүрек аритмиясы — жүректің электрлік белсенділігінің бұзылуы, соның нәтижесінде жүрек соғысының ритмі тұрақсыз болады. Жүрек тым тез (тахикардия), тым баяу (брадикардия) немесе жүрек соғуының арасы біркелкі болмай, ретсіз болуы мүмкін. Аритмияның түріне байланысты әр түрлі белгілер пайда болып, ауыр асқынулар қаупін арттырады.
Аритмияның негізгі түрлері:
- Тахикардия — жүрек соғысы минутына 100-ден көп рет жиілегенде.
- Брадикардия — жүрек соғысы минутына 60-тан аз болғанда.
- Фибрилляция предсердий — жүректің үстіңгі бөлімдерінің жылдам әрі ретсіз қысқаруы.
- Экстрасистолы — жүрек соғуында қосымша соққылардың пайда болуы.
Аритмияның себептері
Аритмия әртүрлі себептерден пайда болуы мүмкін. Бұл дербес ауру болуы немесе басқа аурулар мен факторлардың нәтижесі болуы мүмкін. Аритмияның негізгі себептері:
Жүрек аурулары
- Ишемиялық жүрек ауруы (ИБС): Жүрек артерияларының тарылуы миокардтың жеткіліксіз қанмен қамтамасыз етілуіне әкеліп, аритмия тудыруы мүмкін.
- Жүрек жеткіліксіздігі: Жүректің жұмыс істеу қабілеті төмендегенде, оның электрлік белсенділігі бұзылады.
- Кардиомиопатиялар: Жүрек бұлшықетінің аурулары, жүрек ритмінің бұзылуына әкеледі.
- Перикардит: Жүрек қабығының қабынуы да аритмия тудыруы мүмкін.
Электролиттік теңгерімнің бұзылуы
Қандағы калий, магний, кальций немесе натрий деңгейінің бұзылуы жүректің электрлік импульстарының дұрыс берілуіне кедергі келтіруі мүмкін.
Гормоналдық бұзылыстар
Гипертиреоз сияқты гормондардың деңгейінің өзгеруі жүрек ритмінің үдеуімен нәтижеленуі мүмкін.
Психоэмоционалдық факторлар
Стресс, нервтік бұзылыстар, депрессия мен алаңдаушылық аритмияның дамуына ықпал етуі мүмкін.
Медикаменттерді қолдану
Кейбір дәрі-дәрмектер, әсіресе гипертензияға қарсы, антидепрессанттар, астма дәрілері аритмияға әкелуі мүмкін.
Басқа факторлар
Қандағы калий, магний, кальций немесе натрий деңгейінің бұзылуы жүректің электрлік импульстарының дұрыс берілуіне кедергі келтіруі мүмкін.
Гормоналдық бұзылыстар
Гипертиреоз сияқты гормондардың деңгейінің өзгеруі жүрек ритмінің үдеуімен нәтижеленуі мүмкін.
Психоэмоционалдық факторлар
Стресс, нервтік бұзылыстар, депрессия мен алаңдаушылық аритмияның дамуына ықпал етуі мүмкін.
Медикаменттерді қолдану
Кейбір дәрі-дәрмектер, әсіресе гипертензияға қарсы, антидепрессанттар, астма дәрілері аритмияға әкелуі мүмкін.
Басқа факторлар
- Темекі шегу және алкогольді шамадан тыс қолдану
- Ожирение
- Физикалық күш салу мен жарақаттар
- Жас ұлғаюы (жасына қарай аритмия қаупі артады)
Аритмияның белгілері
Аритмияның белгілері жүрек ритмінің бұзылу типі мен ауырлығына байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Кейбір аритмия түрлері белгілерсіз өтуі мүмкін, ал басқалары қауіпті салдарға әкелуі мүмкін.
Негізгі белгілері:
- Жүрек соғысының жиі немесе баяу болуы
- Жүрек жұмысының «бұзылуы» немесе «тоқтауы» сезімі
- Бас айналу немесе есінен тану
- Дем алудың қиындауы
- Кеудедегі ауырсыну
- Шаршау мен әлсіздік
Егер сіз осы белгілердің бірін байқасаңыз, дәрігерге қаралып, диагноз қою қажет.
Аритмияны диагностикалау
Аритмияны дұрыс диагностикалау үшін бірнеше зерттеулер қажет, олар дәрігерге жүрек ритмінің бұзылу себептерін анықтауға және жағдайдың қаншалықты қауіпті екенін түсінуге көмектеседі.
ЭКГ (Электрокардиограмма)
Аритмияны диагностикалаудың негізгі әдісі болып табылады, ол жүректің электрлік белсенділігін тіркеп, кез келген ауытқуларды анықтайды.
Холтер мониторингі
ЭКГ жазбасы 24-48 сағат бойы үздіксіз жүргізіледі, бұл дәрігерге аритмияның эпизодтарын анықтауға көмектеседі.
Эхокардиография (Жүрек УЗИ)
Жүректің құрылымы мен функциясын бағалауға, аритмияға себеп болатын ақаулар мен ауруларды анықтауға мүмкіндік береді.
Биохимиялық қан талдауы
Электролиттер мен гормондардың деңгейін бағалауға көмектеседі, бұл метаболикалық бұзылыстарды анықтауға мүмкіндік береді.
Аритмияны диагностикалаудың негізгі әдісі болып табылады, ол жүректің электрлік белсенділігін тіркеп, кез келген ауытқуларды анықтайды.
Холтер мониторингі
ЭКГ жазбасы 24-48 сағат бойы үздіксіз жүргізіледі, бұл дәрігерге аритмияның эпизодтарын анықтауға көмектеседі.
Эхокардиография (Жүрек УЗИ)
Жүректің құрылымы мен функциясын бағалауға, аритмияға себеп болатын ақаулар мен ауруларды анықтауға мүмкіндік береді.
Биохимиялық қан талдауы
Электролиттер мен гормондардың деңгейін бағалауға көмектеседі, бұл метаболикалық бұзылыстарды анықтауға мүмкіндік береді.
Аритмияны емдеу
Аритмияны емдеу оның пайда болу себебіне, түріне және ауырлығына байланысты. Емдеу дәрі-дәрмекпен, физиотерапевтік процедуралармен және хирургиялық араласумен қамтылуы мүмкін.
Дәрі-дәрмекпен емдеу
- Антиаритмиялық дәрілер: Жүрек ритмін қалыпқа келтіру үшін қолданылады.
- Антикоагулянттар: Аритмияның ұйыма қаупін арттырса, қан сұйылтатын дәрілер тағайындалады.
- Бета-блокаторлар: Жүрек ритмін баяулатып, жүрекке түсетін жүктемені азайту үшін қолданылады.
Кардиоверсия
Егер дәрі-дәрмектер тиімді болмаса, электр импульсі арқылы жүрек ритмі қалпына келтірілетін электрлік кардиоверсия жүргізіледі.
Катетерлік абляция
Бұл процедурада катетер арқылы аритмияға себеп болатын тіндер жойылады.
Хирургиялық араласу
Өте ауыр жағдайларда кардиостимулятор немесе дефибриллятор орнату операциясы қажет болуы мүмкін.
Егер дәрі-дәрмектер тиімді болмаса, электр импульсі арқылы жүрек ритмі қалпына келтірілетін электрлік кардиоверсия жүргізіледі.
Катетерлік абляция
Бұл процедурада катетер арқылы аритмияға себеп болатын тіндер жойылады.
Хирургиялық араласу
Өте ауыр жағдайларда кардиостимулятор немесе дефибриллятор орнату операциясы қажет болуы мүмкін.
Аритмияның алдын алу
Аритмияның даму қаупін азайту үшін сау өмір салтын ұстанып, оның пайда болуына ықпал ететін факторлардан аулақ болу маңызды.
Алдын алу бойынша ұсыныстар:
- Дұрыс тамақтану: Витаминдер мен минералдарға бай теңдестірілген тамақтану электролиттер деңгейін қалыпты ұстауға көмектеседі.
- Орташа физикалық жүктеме: Регулярлы физикалық белсенділік жүректің жұмысын жақсартады.
- Темекі шегуден және алкогольден бас тарту: Олар аритмия қаупін арттыруы мүмкін.
- Стрессті бақылау: Хроникалық стресстен аулақ болыңыз, дене және психоэмоционалдық демалуды үйреніңіз.
- Жиі медициналық тексерулер: Периодты дәрігерлік тексерулер жүрек ауруларының ерте анықталуына көмектеседі.
Аритмиядан құтылуға бола ма?
Кейбір жағдайларда аритмия толық жазылып кетуі мүмкін, әсіресе оның себебі кері өзгерістермен байланысты болса (мысалы, электролиттер деңгейінің бұзылуы немесе гипертиреоз). Алайда, фибрилляция предсердий сияқты созылмалы аритмия түрлері үшін емдеу ауруды бақылау мен асқынулардың алдын алуға бағытталады.
Дұрыс емдеу, өмір салтын өзгерту және тұрақты медициналық тексерулер аритмиясы бар науқастардың өмір сапасын айтарлықтай жақсартуға және қауіпті асқынулардың ықтималдығын азайтуға мүмкіндік береді.
Қорытынды кеңестер
Жүрек аритмиясы — бұл байыпты қарауды және уақытында емдеуді талап ететін ауру. Аритмияның себептерін түсіну, диагностика және дұрыс емдеу науқастың жағдайын жақсартып, қауіпті асқынулардың алдын алады. Дәрігерлердің кеңестерін орындау және сау өмір салтын ұстану жүрек-қан тамырлары ауруларынан сақтануға көмектеседі.
