Холецестит — бұл өт қабының қабынуы, оның белгілері ретінде оң жақ қабырға астындағы ауырсыну, жүрек айну, құсу және ас қорыту бұзылыстары байқалуы мүмкін. Холецеститті емдеудің маңызды құрамдас бөлігі — диета, ол өт қабына түсетін жүктемені азайтуға және асқынуларды болдырмауға көмектеседі. Бұл мақалада біз холецестит кезінде не ішуге болады және не болмайтынын, сондай-ақ пациенттің жағдайын жақсартуға көмектесетін ұсыныстарды қарастырамыз.
Холецестит кезінде диетаның негізгі принциптері
Холецеститке арналған диета — өт қабын тітіркендірмейтін және өттің бөлінуін арттырмайтын жұмсақ азық-түлік негізінде құрылған. Бұл ауруда дұрыс тамақтанудың бірнеше маңызды аспектілері бар:
- Тұрақты тамақтану. Тамақ жиі, бірақ аз мөлшерде қабылдануы керек, бұл ас қорыту жүйесіне артық жүктеме түсірмейді. Бұл өттің тоқырауына жол бермейді.
- Жылы тағамдар. Тамақ ыстық емес, жылы күйде болуы керек. Өте ыстық немесе салқын тағамдар холецеститтің асқынуына әкелуі мүмкін.
- Майларды азайту. Майлы тағамдар, әсіресе жануарлардан алынатын майлар өт қабының жұмысын қиындатып, жағдайды нашарлатуы мүмкін.
- Алкоголь мен газды сусындардан бас тарту. Бұл сусындар өт қабының шырышты қабығын тітіркендіріп, қабынуды күшейте алады.
Холецестит кезінде не ішуге болады?
Холецестит кезінде тамақтану рационына өт қабына зиян келтірмейтін және ас қорыту жүйесінің жұмысын қалыпқа келтіруге көмектесетін өнімдер кіруі керек:
- Ет және балық: Қуырылмаған, майы аз еттер (тауыық, күркетауық, қоян) мен балықтар (треска, судак, лещ) жақсырақ буға пісірілген немесе қайнатылған күйде болуы тиіс. Майлы еттер мен балықтардан бас тарту керек.
- Сүт өнімдері: Майсыз сүт өнімдері, мысалы, сүзбе, йогурт, кефир, майы аз ірімшік — ағзаға қажет ақуызды жеткізіп, тіндерді қалпына келтіруге көмектеседі. Майлы сүт өнімдері мен қаймақтан бас тарту керек.
- Көкөністер: Көкөністерді қайнатылған, бұқтырылған немесе пісірілген күйде жеуге болады. Әсіресе картоп, сәбіз, гүлді қырыққабат, цуккини, асқабақ және қызылша пайдалы. Олар өт қабының шырышты қабығына зиян келтірмей, ас қорыту процесін қалыпқа келтіреді.
- Жемістер: Жұмсақ және қышқыл емес жемістер, мысалы, алма, алмұрт, банан, абрикос және тәтті жидектер (қышқыл жидектерден бас тарту керек) — витаминдерге бай. Оларды шикі түрде немесе пісірілген күйде жеуге болады.
- Дәнді дақылдар: Сұлы, гречка, күріш және басқа да жармалар суға немесе майы аз сүтке пісірілген күйде жақсы сіңіріледі. Олар өт қабына артық жүктеме түсірмей, ағзаға қажетті көмірсуларды қамтамасыз етеді.
- Нан және пісірілген өнімдер: Жоғары сортты ұннан жасалған, кеше пісірілген нанды және үгінді нанды таңдаған жөн. Майлы және тәтті бәліштерден бас тарту керек.
- Ішуге болатын сусындар: Жасыл шай, итмұрын қайнатпасы және газсыз минералды су — холецеститпен ауыратын адамдар үшін тамаша сусындар.
Холецестит кезінде не ішуге болмайды?
Қабынуды күшейтпеу және холецеститтің асқынуына жол бермеу үшін өт қабына тітіркендіргіш әсер ететін немесе өттің бөлінуін арттыратын тағамдардан бас тарту керек:
- Майлы тағамдар: Қуыруланған ет пен балық, шошқа еті, сиыр еті, қой еті, бекон, шұжықтар, түтінделген және майлы өнімдерден бас тарту керек. Бұл тағамдар өттің тоқырауына және қабынудың күшеюіне әкелуі мүмкін.
- Майлы сүт өнімдері: Қаймақ, майлы ірімшік, майлы сүт, балмұздақ. Бұл өнімдер өт қабын ауырлатып, оны шамадан тыс жүктейді.
- Қышқыл, ащы және тұзды тағамдар: Ащы соустар, маринадтар, редис, пияз, сарымсақ, хрен, дәмдеуіштер және қышқыл жемістер мен жидектер (мысалы, апельсиндер, лимондар, киви) асқазан мен өт қабының шырышты қабығын тітіркендіріп, қабынуды күшейтеді.
- Газдалған сусындар мен алкоголь: Алкоголь, әсіресе сыра мен спиртті ішімдіктер, сондай-ақ қантты немесе жасанды қоспалары бар газдалған сусындар ас қорыту жолдарының шырышты қабығын тітіркендіріп, өттің бөлінуін арттырады, бұл холецеститтің асқынуына әкелуі мүмкін.
- Клетчаткасы көп өнімдер: Кейбір бұршақ дақылдары, шикі көкөністер, қырыққабат пен саңырауқұлақтар метеоризмді тудыруы мүмкін және ішекке артық жүктеме түсіріп, тамақтың асқорытуын қиындатады.
- Консервілер мен фастфуд: Консервіленген, жартылай дайындалған тағамдар мен фастфудта көбінесе жасанды қоспалар, қаныққан майлар мен тұз көп болады, олар холецеститпен ауыратын адамның жағдайын нашарлатуы мүмкін.
Күнделікті мәзірдің мысалы
Холецеститпен ауыратын адам үшін күнделікті мәзірдің мысалы:
- Таңғы ас: Суды қақпақпен пісірілген сұлы жармасы, туралған алма, жасыл шай.
- Түскі ас: Қайнатылған тауық еті, картоп пюресі, қайнатылған гүлді қырыққабат.
- Кешкі ас: Бумен пісірілген балық (мысалы, треска), бұқтырылған көкөністер (сәбіз және цуккини).
- Түнде: Кефир немесе майсыз йогурт.
Қорытынды
Холецестит кезінде диета ауруды емдеуде және өт қабының дұрыс жұмысын сақтауда маңызды рөл атқарады. Дұрыс тамақтану, қабынуды және өттің тоқырауын тудырмайтын өнімдерден бас тарту қалпына келтіру процесін жылдамдатуға және асқынуларды болдырмауға көмектеседі. Дәрігер-диетологпен кеңесіп, жеке мәзір жасап, пациенттің жағдайына сәйкес диетаны бейімдеу маңызды.
