Диарея (құсық) — баланың жиі және сұйық нәжісі болып табылады және әртүрлі себептермен пайда болуы мүмкін. Диарея ауру емес, бұл ас қорыту жүйесінің (ЖҚЖ) жұмысындағы бұзылыстың белгісі екенін түсіну маңызды. Осы мақалада баланың диареясының негізгі себептерін, қосымша белгілерін және мәселені үйде қалай шешуге болатынын, қашан дәрігерге бару керек екенін қарастырамыз.
Диареяның балалада пайда болуының мүмкін себептері:
Инфекциялар
- Вирустық инфекциялар (мысалы, ротавирус, норовирус) — балаларда жиі кездесетін диареяның себептері. Бұл инфекциялар құсумен, дене қызуымен және әлсіздікпен бірге жүреді.
- Бактериялық инфекциялар (сальмонеллез, дизентерия, ішек таяқшасы) — қатты диареяға себеп болады, кейде нәжісте қан немесе шырыш болуы мүмкін, дене қызуы жоғарылайды.
- Паразиттер (лямблии, амебалар) — созылмалы диарея, іштің шодырауы және салмақ жоғалтуы мүмкін.
Азық-түлікпен улану
- Жарамсыз немесе бұзылған тамақ ішкенде диарея, құсу және іштің ауруы пайда болуы мүмкін.
Дұрыс емес тамақтану
- Тым көп тамақ жеу, майлы, ащы немесе тәтті тағамдарды қабылдау.
- Жаңа тағамдармен танысу (әсіресе кішкентай балаларда).
- Лактоза немесе глютенге шыдамсыздық (целиакия).
Дисбактериоз
- Антибиотиктерді қолдану немесе дұрыс тамақтанбау салдарынан ішек микрофлорасының бұзылуы.
Стресс немесе эмоциялық күйзеліс
- Кейбір балаларда диарея стресстің (мысалы, мектепке бару немесе емтихан алдында) әсерінен пайда болады.
Созылмалы ЖҚЖ аурулары
- Тітіркенген ішек синдромы (ТИС).
- Ішек қабыну аурулары (Крон ауруы, ойық жаралы колит).
Қосымша белгілер:
- Іштің ауруы (спазмдар, коликтер).
- Құсу немесе жүрек айну.
- Іштің шодырауы мен газдар.
- Әлсіздік, шаршау.
- Дене қызуының көтерілуі.
- Суының жетіспеушілігінің белгілері (еріннің құрғақ болуы, зәр шығарудың сиреуі, жылағанда жас болмауы).
Үйде емдеу:
Егер баланың диареясы жеңіл немесе орташа деңгейде болса және ауыр қосымша белгілері болмаса, оны үйде емдеуге болады. Бұл үшін келесі шараларды қабылдау қажет:
Көп сұйықтық ішкізу
- Диареяның негізгі қауіпі — сусыздану. Баланы су, регидратациялық ерітінділер (мысалы: «Resorb», «DiarraLyte»), әлсіз шай немесе жылы су беру керек.
- 1 жасқа дейінгі балалар: әрбір сұйық нәжістен кейін 50-100 мл сұйықтық.
- 1 жастан асқан балалар: әрбір сұйық нәжістен кейін 100-200 мл сұйықтық.
Диета
- Сүт өнімдерін, майлы, қуырылған және тәтті тағамдарды алып тастаңыз.
- Жеңіл ас беріңіз: күріш кеспесі, құрғақ нан, банандар, пісірілген алма, қайнатылған көкөністер.
- Емшекпен емізетін балалар үшін емшек сүті немесе қоспа (педиатрмен кеңесу керек).
Сорбенттер
- «Enterosgel», «Diatabs» немесе «Aktivkohle» сияқты дәрілер токсиндерді шығарып, диареяны азайтуға көмектеседі.
Пробиотиктер
- Ішек микрофлорасын қалпына келтіруге көмектесетін дәрілер («BioGaia», «Probioform», «Symbioflor») пайдалану ұсынылады.
Демалыс
- Баланы тыныш, ыңғайлы жағдайда ұстаңыз, физикалық белсенділіктен аулақ болыңыз.
Дәрігерге қашан жүгіну керек?
Кейбір белгілер жедел түрде дәрігерге баруды қажет етеді. Оларға мыналар жатады:
Суының жетіспеушілігі белгілері:
- Еріндер мен терінің құрғақ болуы.
- 6 сағаттан артық зәр шығармау.
- Балада көз жанарының ішке кетуі (сәби кезінде).
- Әлсіздік, ұйқышылдық.
Қатты диарея:
- Күн сайын 8-10 рет сұйық нәжіс.
- Диарея 2-3 күннен ұзақ уақытқа созылса.
Нәжісте қоспалар:
- Қан, шырыш немесе ірің болуы.
Жоғары температура:
- 38°C жоғары температура, ол төмендемейді.
Іштің қатты ауруы:
- Бала жылап, аяқтарын ішіне тартқандай күйде, іштің қатты болуына байланысты.
Құсу:
- Көп мәрте құсу, ол сұйықтықты толық қайта алмайтын жағдай.
Созылмалы диарея:
- Диарея үнемі қайталанып немесе 2 аптадан астам уақыт бойы жалғасса.
Диареяның алдын алу:
- Гигиеналық талаптарды сақтау (қолды жуу, таза ыдыс).
- Баланы тек сапалы және жаңа піскен тағамдармен тамақтандыру.
- Тым көп тамақтанудан және таныс емес тағамдарды қолданудан аулақ болу.
- Уақытылы инфекциялық ауруларды емдеу.
- Баланың иммунитетін нығайту.
Егер баланың диареясы алаңдатарлық белгілермен немесе 1-2 күн ішінде өтпесе, міндетті түрде дәрігерге жүгіну қажет. Мұндай жағдайларда өз бетімен емдеу қауіпті болуы мүмкін.
