Жараны ауруы (гастрит) — асқазанның шырышты қабығында жаралардың пайда болуымен сипатталатын созылмалы ауру. Бұл ауру әр түрлі себептермен туындауы мүмкін, оның ішінде инфекциялар, стресс, дұрыс емес тамақтану және кейбір дәрілерді ұзақ қолдану. Дұрыс тамақтану жараның жазылуын тездетуге, оның асқынуын болдырмауға және жайсыздықты азайтуға көмектеседі.
Осы мақалада біз жараны ауруы кезінде тамақтанудың ерекшеліктері мен дұрыс өнімдерді таңдау жолдарын түсіндіреміз.
1. Жараны ауруы кезіндегі негізгі тамақтану қағидаттары
Жараны ауруы кезінде тамақтану асқазанға жұмсақ әрі теңдестірілген болуы керек. Негізгі мақсат — асқазан шырышты қабығын тітіркендірмеу және организмге тез қалпына келуге қажетті барлық пайдалы заттарды жеткізу.
- Кейінгі тамақтану: Күн ішінде 5-6 рет, аз мөлшерде тамақтану ұсынылады. Бұл асқазанға артық салмақ салмай, ас қорыту жүйесінің қалыпты жұмысын сақтауға көмектеседі.
- Артық тамақтанбау: Артық тамақтану асқазанда қышқылдың көбеюіне әкелуі мүмкін, бұл жараны одан әрі асқындырады. Сондықтан аз-аздан, бірақ жиі тамақтанған дұрыс.
- Шырышты қабықты тітіркендірмейтін өнімдер: Овсянка, картоп пюресі, бұқтырылған көкөністер және майсыз ақуыздар (мысалы, тауық немесе балық) сияқты жеңіл сіңірілетін өнімдерді таңдау маңызды.
2. Рұқсат етілген өнімдер
Қандай өнімдер жараны ауруы кезінде әсіресе пайдалы болатынын және асқазан шырышты қабығын тітіркендірмей, жараның жазылуына көмек көрсететінін қарастырайық:
- Сүт өнімдері: Сүт және сүт өнімдері, мысалы, сүзбе мен йогурт, асқазанның қышқылдығын бейтараптандыруға көмектеседі. Бірақ кейбір адамдар сүттен ыңғайсыздық сезінуі мүмкін, сондықтан жеке реакцияларды ескеру керек.
- Қайнатылған немесе бұқтырылған көкөністер: Картоп, сәбіз, цуккини, асқабақ сияқты көкөністерді қайнатылған немесе бұқтырылған күйде тұтынуға болады, себебі олар асқазан шырышты қабығына жұмсақ әсер етіп, ағзаны қажетті дәрумендермен және минералдармен қамтамасыз етеді.
- Дәнді дақылдар: Сұлы, күріш — бұл өнімдер көмірсулар мен талшыққа бай, асқазанның жұмысын қалыпқа келтіруге көмектеседі.
- Майсыз ет және балық: Тауық еті, индейка, балық (мысалы, треска немесе судак) қайнатылып, буға пісірілген немесе пеште пісірілген болуы керек. Бұл өнімдер оңай қорытылып, асқазан шырышты қабығына зиян келтірмейді.
- Жемістер мен жидектер: Алмалар, банандар, алмұрттар мен жидектер (цитрус жемістерін қоспағанда) жараның жазылуына көмектесетін пектин мен дәрумендерге бай.
3. Ауруды асқындыратын өнімдер
Кейбір өнімдер жараның белгілерін нашарлатып немесе жараның жазылуын қиындатуы мүмкін. Оларға мыналар жатады:
- Қышқыл және майлы тағамдар: Майлы ет, қуырылған тағамдар, ащы дәмдеуіштер (сарымсақ, пияз, бұрыш) және маринадтар асқазан шырышты қабығын тітіркендіреді және қышқылдығын арттырады.
- Қышқыл тағамдар: Цитрус жемістері, қышқыл жидектер, қызанақ, сірке суы мен қышқыл шырындар асқазанда қышқылдың көбеюіне әкеліп, жағымсыз сезімдер тудырады.
- Кофе мен қою шай: Кофеин асқазан қышқылының бөлінуін ынталандырады, бұл жағдайдың нашарлауына әкелуі мүмкін. Кофені шөп шайларымен немесе әлсіз жасыл шаймен алмастыруға болады.
- Алкоголь: Алкоголь асқазан шырышты қабығын тітіркендіріп, қышқылдығын арттырады және жараның жағдайын нашарлатуы мүмкін.
4. Тамақтану режимі
Тамақ өнімдерін дұрыс таңдау ғана емес, сондай-ақ дұрыс тамақтану режимін сақтау да маңызды. Міне, бірнеше кеңестер:
- Тамақты баяу жеу: Тамақты баяу, жақсылап шайнап жеуге тырысыңыз. Бұл асқазанның жұмысын жеңілдетіп, ас қорытуды жақсартады.
- Жылы, бірақ ыстық емес тағам: Ыстық және суық тағамдар асқазан шырышты қабығын тітіркендіреді, сондықтан тағамды жылы күйде тұтыну жақсы.
- Тамақтану аралығында зиянды тағамдардан аулақ болу: Негізгі тағамдар арасында жеңіл тағамдардан аулақ болу керек. Ең жақсысы — тамақты тұрақты уақытта, белгіленген сағаттарда қабылдау.
5. Суды және сұйықтықтарды тұтыну маңызы
Жараны ауруы кезінде сұйықтықты жеткілікті мөлшерде ішу өте маңызды. Су асқазанның қышқылдығын бейтараптандырып, ас қорыту жүйесін жақсартуға көмектеседі. Күніне 1,5-2 литр су ішу ұсынылады, газдалған сусындар мен кофе ішуден аулақ болу керек.
Егер таза су ыңғайсыздық тудырмаса, шөп шайларын қосуға болады, мысалы, ромашка немесе жалбыз. Олар тыныштандыратын әсерге ие болып, қабынуды азайтуға көмектеседі.
6. Күнделікті мәзір үлгісі
Жараны ауруы кезінде тамақтанудың үлгісі:
- Таңғы ас: Сұлы жармасы су немесе сүтте, буға пісірілген омлет, майсыз ірімшік қосылған, кофеинсіз шай.
- Түскі ас: Сүзбе, бал мен банан.
- Кешкі ас: Бұқтырылған тауық еті, картоп пюресі, қайнатылған көкөніс салаты (мысалы, сәбіз және қызылша).
- Түскі ас: Пісірілген немесе қайнатылған алма.
- Кешкі ас: Буға пісірілген балық, қарақұмық ботқасы, құрма компоты.
Қорытынды
Жараны ауруы кезінде дұрыс тамақтану асқазанның шырышты қабығын қорғауға, жараның жазылуын тездетуге және белгілерді жеңілдетуге көмектеседі. Дұрыс өнімдерді таңдау және тамақтану режимін сақтау ауруды жеңілдетеді және жазылу процесін жылдамдатады. Егер сізде тамақтану туралы сұрақтар немесе қиындықтар туындаса, әрдайым дәрігермен кеңесіп, жеке тамақтану жоспарын жасауды ұмытпаңыз.
