Өкпенің денсаулығы ағзаның қалыпты тіршілік әрекетін қолдауда маңызды рөл атқарады. Олар ағзаны оттегімен қамтамасыз етіп, газ алмасуды реттейді және көмірқышқыл газын шығарады. Өкпе ауруларын уақытында диагностика жасау ауыр патологиялардың дамуын болдырмауға және емдеуді ерте кезеңде бастауға мүмкіндік береді. Бұл мақалада біз өкпенің күйін тексерудің негізгі әдістерін қарастырып, медициналық араласуды қажет етуі мүмкін аурулардың белгілерін қалай анықтауға болатынын талқылаймыз.
Өкпенің күйін қашан тексеру керек?
Өкпенің мәселелері туралы бірнеше белгілер болуы мүмкін. Егер сіз осы белгілердің бірін байқасаңыз, дәрігерге баруды кейінге қалдырмау маңызды:
- Жиі жөтел, әсіресе қақырық немесе қанмен.
- Дем алу қиындығы, тыныс алудың тарылуы.
- Кеуде ауыруы.
- Тыныс алу кезінде ызыңды дыбыстар.
- Тұрақты шаршау және әлсіздік.
- Жалпы денсаулықтың нашарлауы, тәбеттің жоғалуы және салмақ жоғалту.
Егер осы белгілер сақталса немесе нашарласа, дәрігермен кеңесіп, зерттеулерге бағытталу керек.
Өкпенің күйін тексерудің негізгі әдістері
Өкпенің жағдайын толық бағалау үшін дәрігерлер бірнеше диагностика әдісін қолданады. Барлық әдістерді визуалды зерттеулер, функционалды сынақтар және зертханалық талдаулар сияқты бірнеше санатқа бөлуге болады.
Өкпе рентгенографиясы (флюорография)
Бұл не?
Рентгенография — бұл рентген сәулелерін пайдаланып, ағза мен тіндердің суреттерін алу әдісі. Рентген өкпе ауруларын, мысалы, пневмония, туберкулез, өкпе рагын және басқа патологияларды анықтауға мүмкіндік береді.
Қалай жүргізіледі?
Процедура жылдам, ауыртпалықсыз және дайындықты қажет етпейді. Пациент рентген аппаратының алдында тұрып, сурет түсіріледі. Зерттеу бірнеше минутта аяқталады.
Қашан тағайындайды?
Өкпе рентгенін әдетте өкпе ауруларына күдік туындаған жағдайда немесе профилактикалық мақсатта тағайындайды. Бұл міндетті процедура, жылына бір рет флюорографиялық тексеріс аясында жүргізіледі.
Компьютерлік томография (КТ)
Бұл не?
КТ — бұл қарапайым рентгенографиядан гөрі дәлдігі жоғары диагностика әдісі. Ол ішкі органдар мен тіндердің қабаттап алынған жоғары ажыратымдылықтағы суреттерін береді.
Қалай жүргізіледі?
Пациент арнайы үстелге жатып, ол шеңберлі сканер арқылы өтіп, қабаттағы суреттер жасалады. Процедура шамамен 10-15 минутты алады.
Қашан тағайындайды?
КТ өкпенің жағдайын тереңірек зерттеу қажет болғанда, мысалы, өкпе рагы, созылмалы аурулар, эмфизема немесе ісік күдігі болса тағайындалады.
Спирометрия
Бұл не?
Спирометрия — бұл тыныс алу көлемі мен жылдамдығын өлшейтін функционалды тест. Бұл әдіс астма, созылмалы обструктивті өкпе ауруы (COPD) сияқты обструктивті аурулардың болуын анықтауға көмектеседі.
Қалай жүргізіледі?
Пациент арнайы құрылғыға үрлейді, ол белгілі бір уақыт ішінде шығарылған ауа көлемін өлшейді. Нәтиженің дәлдігі үшін пациент бірнеше рет үрлеуді сұрауы мүмкін.
Қашан тағайындайды?
Спирометрия астма немесе COPD ауруларына күдік болған жағдайда, сондай-ақ тыныс алу жолдарының ауруларын емдеу тиімділігін бағалау үшін жүргізіледі.
Магнитті-резонанстық томография (МРТ)
Бұл не?
МРТ — бұл магнитті өрістер мен радиотолқындарды пайдаланып ішкі органдардың суреттерін алу әдісі. Бұл әдіс рентгеннен әлдеқайда ақпаратты әрі ағза үшін зиянды емес.
Қалай жүргізіледі?
Пациент арнайы камераға жатып, магнитті өрістер жүйесі органдардың қабаттағы суреттерін жасайды. Процедура 20-40 минутқа дейін созылуы мүмкін, бұл күрделілігіне байланысты.
Қашан тағайындайды?
МРТ өкпе тіндері мен жақын органдарды тереңірек зерттеу қажет болғанда қолданылады. Бұл әдіс ісіктер мен басқа аномалияларды диагностикалау үшін жиі қолданылады.
Қан анализі арқылы газдар деңгейі мен оксигенация
Бұл не?
Қан талдауы өкпенің өз функциясын қаншалықты жақсы атқаратынын анықтауға көмектеседі, яғни ағзаны оттегімен қамтамасыз ету және көмірқышқыл газын шығару. Бұл талдау гипоксия (оттегінің жетіспеушілігі) мен басқа бұзылуларды анықтауға мүмкіндік береді.
Қалай жүргізіледі?
Артериалды қанды алу арқылы қандағы оттегі мен көмірқышқыл газ деңгейі анықталады. Бұл дәрігерге өкпенің тиімді жұмыс істеп жатқанын бағалауға көмектеседі.
Қашан тағайындайды?
Бұл талдау өкпедегі газ алмасудың бұзылуына күдік туындаған жағдайда жүргізіледі, мысалы, пневмония, астма немесе COPD кезінде.
Бронхоскопия
Бұл не?
Бронхоскопия — бұл арнайы құралдың көмегімен тыныс жолдарын зерттеу әдісі. Бронхоскоп мұрын немесе ауыз арқылы енгізіледі, бұл дәрігерге бронхтар мен өкпенің ішкі күйін көруге мүмкіндік береді.
Қалай жүргізіледі?
Процедура жергілікті анестезиямен жүргізіледі. Бронхоскоп тыныс жолдарына енгізіледі, бұл дәрігерге бронхтардың шырышты қабығын тексеруге, тін үлгілерін алуға немесе бөгде заттарды жоюға мүмкіндік береді.
Қашан тағайындайды?
Бронхоскопия ұзақ уақыт бойы қан араласқан жөтел, өкпе рагы күдігі немесе созылмалы қабынуларды диагностикалау үшін жүргізіледі.
Бұл не?
Рентгенография — бұл рентген сәулелерін пайдаланып, ағза мен тіндердің суреттерін алу әдісі. Рентген өкпе ауруларын, мысалы, пневмония, туберкулез, өкпе рагын және басқа патологияларды анықтауға мүмкіндік береді.
Қалай жүргізіледі?
Процедура жылдам, ауыртпалықсыз және дайындықты қажет етпейді. Пациент рентген аппаратының алдында тұрып, сурет түсіріледі. Зерттеу бірнеше минутта аяқталады.
Қашан тағайындайды?
Өкпе рентгенін әдетте өкпе ауруларына күдік туындаған жағдайда немесе профилактикалық мақсатта тағайындайды. Бұл міндетті процедура, жылына бір рет флюорографиялық тексеріс аясында жүргізіледі.
Компьютерлік томография (КТ)
Бұл не?
КТ — бұл қарапайым рентгенографиядан гөрі дәлдігі жоғары диагностика әдісі. Ол ішкі органдар мен тіндердің қабаттап алынған жоғары ажыратымдылықтағы суреттерін береді.
Қалай жүргізіледі?
Пациент арнайы үстелге жатып, ол шеңберлі сканер арқылы өтіп, қабаттағы суреттер жасалады. Процедура шамамен 10-15 минутты алады.
Қашан тағайындайды?
КТ өкпенің жағдайын тереңірек зерттеу қажет болғанда, мысалы, өкпе рагы, созылмалы аурулар, эмфизема немесе ісік күдігі болса тағайындалады.
Спирометрия
Бұл не?
Спирометрия — бұл тыныс алу көлемі мен жылдамдығын өлшейтін функционалды тест. Бұл әдіс астма, созылмалы обструктивті өкпе ауруы (COPD) сияқты обструктивті аурулардың болуын анықтауға көмектеседі.
Қалай жүргізіледі?
Пациент арнайы құрылғыға үрлейді, ол белгілі бір уақыт ішінде шығарылған ауа көлемін өлшейді. Нәтиженің дәлдігі үшін пациент бірнеше рет үрлеуді сұрауы мүмкін.
Қашан тағайындайды?
Спирометрия астма немесе COPD ауруларына күдік болған жағдайда, сондай-ақ тыныс алу жолдарының ауруларын емдеу тиімділігін бағалау үшін жүргізіледі.
Магнитті-резонанстық томография (МРТ)
Бұл не?
МРТ — бұл магнитті өрістер мен радиотолқындарды пайдаланып ішкі органдардың суреттерін алу әдісі. Бұл әдіс рентгеннен әлдеқайда ақпаратты әрі ағза үшін зиянды емес.
Қалай жүргізіледі?
Пациент арнайы камераға жатып, магнитті өрістер жүйесі органдардың қабаттағы суреттерін жасайды. Процедура 20-40 минутқа дейін созылуы мүмкін, бұл күрделілігіне байланысты.
Қашан тағайындайды?
МРТ өкпе тіндері мен жақын органдарды тереңірек зерттеу қажет болғанда қолданылады. Бұл әдіс ісіктер мен басқа аномалияларды диагностикалау үшін жиі қолданылады.
Қан анализі арқылы газдар деңгейі мен оксигенация
Бұл не?
Қан талдауы өкпенің өз функциясын қаншалықты жақсы атқаратынын анықтауға көмектеседі, яғни ағзаны оттегімен қамтамасыз ету және көмірқышқыл газын шығару. Бұл талдау гипоксия (оттегінің жетіспеушілігі) мен басқа бұзылуларды анықтауға мүмкіндік береді.
Қалай жүргізіледі?
Артериалды қанды алу арқылы қандағы оттегі мен көмірқышқыл газ деңгейі анықталады. Бұл дәрігерге өкпенің тиімді жұмыс істеп жатқанын бағалауға көмектеседі.
Қашан тағайындайды?
Бұл талдау өкпедегі газ алмасудың бұзылуына күдік туындаған жағдайда жүргізіледі, мысалы, пневмония, астма немесе COPD кезінде.
Бронхоскопия
Бұл не?
Бронхоскопия — бұл арнайы құралдың көмегімен тыныс жолдарын зерттеу әдісі. Бронхоскоп мұрын немесе ауыз арқылы енгізіледі, бұл дәрігерге бронхтар мен өкпенің ішкі күйін көруге мүмкіндік береді.
Қалай жүргізіледі?
Процедура жергілікті анестезиямен жүргізіледі. Бронхоскоп тыныс жолдарына енгізіледі, бұл дәрігерге бронхтардың шырышты қабығын тексеруге, тін үлгілерін алуға немесе бөгде заттарды жоюға мүмкіндік береді.
Қашан тағайындайды?
Бронхоскопия ұзақ уақыт бойы қан араласқан жөтел, өкпе рагы күдігі немесе созылмалы қабынуларды диагностикалау үшін жүргізіледі.
Диагностика қажет болуы мүмкін белгілер
- Жөтел — тұрақты немесе қан араласқан, әсіресе үш аптадан асса.
- Деменің қысқаруы — әсіресе физикалық белсенділік кезінде ауа жетіспеуі.
- Кеуде ауыруы — әсіресе ол дем жетіспеуі немесе жөтелмен бірге болса.
- Қан қақыру — жөтел кезінде қанның пайда болуы.
- Тыныс алу кезінде ызыңды дыбыстар.
- Жалпы әлсіздік — шаршау, тәбеттің жоғалуы, салмақ жоғалту.
Өкпе ауруларының алдын алу туралы дәрігерлердің ұсыныстары
- Темекі шегуден бас тарту — Темекі шегу өкпе ауруларының негізгі себебі болып табылады, мысалы, COPD, өкпе рагы және созылмалы бронхит.
- Физикалық белсенділік — Тұрақты жаттығулар өкпенің қалыпты функциясын сақтауға көмектеседі.
- Профилактикалық тексерулер — Өкпені рентген немесе флюорография арқылы жүйелі түрде тексеру.
- Тыныс жолдарының гигиенасын сақтау — Ластанған ауадан және өкпе ауруларын тудыруы мүмкін ластанудан аулақ болу.
Қорытынды ұсыныстар
Өкпенің күйін тексеру — денсаулықты сақтаудың маңызды бөлігі. Рентген, КТ, спирометрия және басқа әдістер сияқты әртүрлі диагностика әдістері ауруларды ерте кезеңде анықтауға және олардың дамуына жол бермеуге көмектеседі. Егер сіз өкпе ауруларына қатысты белгілерді байқасаңыз, дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз. Тұрақты тексерулер мен алдын алу — өкпенің денсаулығын өмір бойы сақтау үшін маңызды факторлар болып табылады.
