Қақырық пен қырылмен және тыныс алу қиындықтарымен болатын жөтел — бұл тыныс алу жолдарының әртүрлі ауруларын көрсететін алаңдататын белгілер. Бұл симптомдарға назар аударып, дәрігерге уақытылы бару маңызды. Бұл мақалада біз қақырық пен қырылмен жөтелдің себебін, ауруды дұрыс диагностикалауды және тиімді емдеу әдістерін қарастырамыз.
Қақырық, қырыл және тыныс алу қиындығы дегеніміз не?
Қақырықпен жөтел: Жөтел — бұл организмнің тыныс алу жолдарын тітіркендіргіштерден тазартуға бағытталған қорғаныс реакциясы. Егер жөтел қырылмен бірге болса, бұл тыныс алу жолдарында қабыну, спазм немесе бітелу бар екенін көрсетуі мүмкін.
- Қырыл — дем алу кезінде шығатын дыбыстар, ол дем шығарғанда немесе дем алған кезде естілуі мүмкін. Бұл дыбыстар тыныс алу жолдарының тарылуынан пайда болады, ол ауа қозғалысына қиындық туғызады.
Тыныс алу қиындықтары: Тыныс алу қиындықтары (диспноэ) — бұл ауа жетіспейтін сезім. Бұл тыныс алу жолдарының бітелуінен, қабынуынан немесе басқа өкпе мәселелерінен туындауы мүмкін.
Қақырық пен қырылмен жөтелдің себептері
Бронхиальды астма:
- Бронхиальды астма — тыныс алу жолдарының созылмалы қабынуы, ол олардың тарылуына әкеліп, тыныс алуға қиындық туғызады.
- Белгілері: Түнде немесе таңертең қырылмен жөтел, тыныс алу қиындығы, көкіректе қысу сезімі.
- Себептері: Аллергиялар, вирустық инфекциялар, физикалық жүктеме немесе химиялық тітіркендіргіштер.
Созылмалы бронхит:
- Созылмалы бронхит — үш айдан астам уақыт бойы бронхтардың қабынуы. Ол жиі темекі шегу немесе зиянды заттардың ұзақ әсерінен дамиды.
- Белгілері: Өндірмелі жөтел, тыныс алуда қырыл, физикалық жүктемемен тыныс алу қиындығы.
Жедел респираторлық инфекция (ОРВИ):
- Вирустық инфекциялар, мысалы тұмау немесе суық тию, тамақ, бронх және өкпе қабынуын тудырып, қырылмен және тыныс алу қиындықтарымен жөтелге әкелуі мүмкін.
- Белгілері: Жеңіл немесе орташа температура, мұрын бітелуі және тамақтың ауруы, қақырықпен жөтел.
Пневмония (өкпе қабынуы):
- Пневмония — өкпенің қабынуы, оны бактериялар, вирустар немесе саңырауқұлақтар тудыруы мүмкін.
- Белгілері: Қатты қырылмен жөтел, көкіректегі ауырсыну, жоғары температура мен тоңу, тыныс алу қиындықтары.
Созылмалы обструктивті өкпе ауруы (ХОБЛ):
- ХОБЛ — созылмалы тыныс алу жолдарының қабынуы мен олардың өткізгіштігінің нашарлауына байланысты ауру.
- Белгілері: Өндірмелі жөтел, тыныс алу кезінде қырыл мен ызыңды дыбыстар, әсіресе кешке және физикалық жүктемемен тыныс алу қиындықтары.
Аллергиялық реакциялар:
- Аллергиялық реакциялар, мысалы, гүлдердің тозаңы, шаң, жануарлардың жүні мен басқа аллергендер тыныс алу жолдарының қабынуына әкеліп, қырылмен жөтел мен тыныс алу қиындықтарын тудыра алады.
- Белгілері: Көздің қызаруы мен қышуы, тыныс алу қиындығы, тыныс алу жолдарының ісінуі.
Тыныс алу жолдарында бөгде дене:
- Тыныс алу жолдарына бөгде дене түссе, рефлексивті түрде қырылмен және тыныс алу қиындықтарымен жөтел пайда болуы мүмкін.
- Белгілері: Тыныс алудың кенеттен қиындауы, қырылмен жөтел, тыныс алу жолдарында бір нәрсенің кедергі жасағандай сезімі.
Қақырық, қырылмен және тыныс алу қиындықтарымен жөтелдің диагностикасы
Қақырық пен қырылмен жөтелдің себебін дұрыс анықтау үшін дәрігерге жүгіну маңызды. Диагностика келесі әдістерді қамтуы мүмкін:
Физикалық тексеру:
- Дәрігер өкпе мен кеуде қуысын стетоскоппен тыңдайды, қырыл, ызыңды дыбыстар мен тыныс алу аномалияларын анықтайды.
Кеуде қуысының рентгенографиясы:
- Бұл әдіс өкпедегі қабыну процестерін анықтауға және пневмония мен ХОБЛ сияқты ауруларды болдырмауға көмектеседі.
Спирометрия:
- Бронхиальды астма мен ХОБЛ диагностикасы үшін спирометрия — дем шығарудың көлемі мен жылдамдығын өлшейтін тест, ол тыныс алу жолдарының тарылу деңгейін анықтауға көмектеседі.
Зертханалық талдаулар:
- Жалпы қан талдауы — қабыну немесе инфекцияны анықтауға көмектеседі.
- Тамақтан алынған жағынды — вирустар немесе бактерияларды анықтауға көмектеседі.
Аллергологиялық тексеру:
- Егер дәрігер аллергияның себебі ретінде күдіктенсе, аллергиялық сынақтар жүргізуі мүмкін.
Қақырық пен қырылмен жөтелді емдеу әдістері
Бронхиальды астманы емдеу:
- Бронходилататорлар (мысалы, сальбутамол) — тыныс алу жолдарын кеңейту үшін.
- Глюкокортикоидтар — қабынуды азайту үшін.
- Антигистаминдер — аллергиялық реакцияны төмендету үшін.
Созылмалы бронхит пен ХОБЛ емдеу:
- Қабынуға қарсы препараттар (кортикостероидтар).
- Бронходилататорлар.
- Бактериалды инфекция болған жағдайда антибиотиктер.
Пневмонияны емдеу:
- Антибиотиктер (инфекцияның қоздырғышына байланысты).
- Демалу және көп су ішу.
ОРВИ емдеу:
- Вирустық инфекциялар үшін вирусқа қарсы препараттар.
- Суық тию белгілерін жеңілдететін препараттар.
- Демалу және сұйықтық балансының сақталуы.
Аллергияны емдеу:
- Антигистаминдер.
- Аллергендерден аулақ болу.
- Ауыр аллергиялық реакциялар үшін иммунотерапия.
Қосымша шаралар:
- Егер себебі бөгде дене болса, дереу ауруханаға жүгініп, оны алып тастау қажет.
Дәрігерге қашан бару керек?
Егер қақырық пен қырылмен жөтел жоғары температура, қатты тыныс алу қиындықтары, көкіректегі ауырсыну, көкшіл еріндер немесе созылмалы аурулардың өршуімен қатар жүрсе, дереу дәрігерге бару қажет. Егер симптомдар тез дамып немесе ауырласа, дәрігерге баруды кейінге қалдыруға болмайды.
Қорытынды ұсыныстар
Қақырық пен қырылмен жөтел түрлі тыныс алу жолдарының ауруларының белгісі болуы мүмкін. Дұрыс диагноз қою және тиісті емдеуді тағайындау үшін дәрігерге жүгіну маңызды. Есіңізде болсын, уақытылы медициналық көмекке жүгіну аурудың болжамын жақсартуға және жазылу процесін жеделдетуге көмектеседі.
