Алкоголь — әлемдегі ең танымал және қолжетімді психоактивті заттардың бірі. Ол адам ағзасына түрлі әсерлер етеді, оның ішінде жүрек және қан тамырлары жүйесіне тигізетін ықпалы өте маңызды. Орташа мөлшерде алкоголь кейбір пайдалы әсерлерді көрсетуі мүмкін, алайда оны шамадан тыс қолдану ауыр ауруларға себеп болуы мүмкін. Бұл мақалада алкогольдің жүрекке және қан тамырларына қалай әсер ететінін, алкогольден туындайтын мәселелерді қалай анықтауға болатынын және оларды қалай емдеуге болатынын талқылаймыз.
Ағза алкогольді қалай өңдейді?
Адам алкогольді ішкеннен кейін ол асқазан мен ішек қабырғалары арқылы тез қанға сіңеді. Қан арқылы алкоголь бүкіл ағзаға, оның ішінде миға, жүрекке және қан тамырларына жетеді. Ол орталық жүйке жүйесіне әсер етіп, сананың, көңіл-күйдің және қозғалыс үйлесімділігінің өзгеруіне алып келеді.
Сонымен қатар, алкоголь басқа ағзаларға да, оның ішінде жүрек-қан тамырларына да әсер етеді. Ол қан тамырлары мен жүрек жұмысына ықпал етіп, қан айналымын бұзады.
Алкоголь жүрекке және қан тамырларына қалай әсер етеді?
Қан қысымына әсері:
Алкогольдің жүрекке әсерінің алғашқы және айқын белгісі — қан қысымының көтерілуі. Қысқа мерзімде (алкоголь ішкеннен кейін бірнеше сағат ішінде) ол қан тамырларын кеңейтіп, қысымды төмендетуі мүмкін. Алайда алкогольді тұрақты түрде пайдалану артериалды қысымның тұрақты көтерілуіне алып келеді, бұл гипертонияға себеп болуы мүмкін.
Жоғары қан қысымы өз кезегінде инфаркт, инсульт және басқа да жүрек-қан тамырлары ауруларының негізгі қауіп факторына айналады.
Жүрек ритмінің бұзылуы:
Алкоголь жүрек ритмінің бұзылуына, оның ішінде аритмияға (атриальды фибрилляция) әкелуі мүмкін. Бұл алкогольдің жүректің электрлік өткізгіштігін бұзуынан болады. Алкогольді үнемі асыра пайдалану аритмиялардың жиілеуіне себеп болып, олар тромбообразованиеға әкеліп, инсульттің қаупін арттырады.
Триглицеридтер деңгейінің көтерілуі:
Алкогольді жиі пайдалану қандағы триглицеридтер деңгейін жоғарылатады. Триглицеридтер — қан айналымында жүретін негізгі майлар, олардың көп болуы атеросклероздың дамуына себеп болады. Бұл ауру қан тамырларында майдың жиналуына әкеліп, оларды тарылтып, жүрек ауруларының қаупін арттырады.
Қан тамырларының зақымдануы:
Алкоголь қан тамырларының қабырғаларына зиянды әсер етіп, олардың өткізгіштігін арттырады және қабынуды тудырады. Бұл тромбтардың пайда болуына алып келеді, ол өз кезегінде инфаркт және инсульттің қаупін арттырады.
Жүрекке жалпы әсері:
Алкогольді ұзақ уақыт бойы асыра пайдалану алкогольдік кардиомиопатияның дамуына әкелуі мүмкін. Бұл ауруда жүрек әлсіреп, қан айдау қабілеті төмендейді. Нәтижесінде жүрек жеткіліксіздігі дамып, ол ұзақ әрі күрделі емдеуді қажет етеді.
Алкогольдің жүрекке әсерінің алғашқы және айқын белгісі — қан қысымының көтерілуі. Қысқа мерзімде (алкоголь ішкеннен кейін бірнеше сағат ішінде) ол қан тамырларын кеңейтіп, қысымды төмендетуі мүмкін. Алайда алкогольді тұрақты түрде пайдалану артериалды қысымның тұрақты көтерілуіне алып келеді, бұл гипертонияға себеп болуы мүмкін.
Жоғары қан қысымы өз кезегінде инфаркт, инсульт және басқа да жүрек-қан тамырлары ауруларының негізгі қауіп факторына айналады.
Жүрек ритмінің бұзылуы:
Алкоголь жүрек ритмінің бұзылуына, оның ішінде аритмияға (атриальды фибрилляция) әкелуі мүмкін. Бұл алкогольдің жүректің электрлік өткізгіштігін бұзуынан болады. Алкогольді үнемі асыра пайдалану аритмиялардың жиілеуіне себеп болып, олар тромбообразованиеға әкеліп, инсульттің қаупін арттырады.
Триглицеридтер деңгейінің көтерілуі:
Алкогольді жиі пайдалану қандағы триглицеридтер деңгейін жоғарылатады. Триглицеридтер — қан айналымында жүретін негізгі майлар, олардың көп болуы атеросклероздың дамуына себеп болады. Бұл ауру қан тамырларында майдың жиналуына әкеліп, оларды тарылтып, жүрек ауруларының қаупін арттырады.
Қан тамырларының зақымдануы:
Алкоголь қан тамырларының қабырғаларына зиянды әсер етіп, олардың өткізгіштігін арттырады және қабынуды тудырады. Бұл тромбтардың пайда болуына алып келеді, ол өз кезегінде инфаркт және инсульттің қаупін арттырады.
Жүрекке жалпы әсері:
Алкогольді ұзақ уақыт бойы асыра пайдалану алкогольдік кардиомиопатияның дамуына әкелуі мүмкін. Бұл ауруда жүрек әлсіреп, қан айдау қабілеті төмендейді. Нәтижесінде жүрек жеткіліксіздігі дамып, ол ұзақ әрі күрделі емдеуді қажет етеді.
Алкогольдің жүрекке әсерінің белгілерін қалай тануға болады?
Алкогольдің жүрекке және қан тамырларына зиянды әсерін байқататын негізгі белгілер:
- Жиі бас аурулары: Бұл алкоголь ішкеннен кейін қан қысымының көтерілуіне байланысты болуы мүмкін.
- Кеудедегі ауырсыну: Егер алкоголь жүрекке жүктеме түсіріп немесе қан қысымын көтерсе, кеудеде ауырсыну сезімі пайда болуы мүмкін.
- Жүрек соғысының жиілеуі: Бұл аритмияның белгісі болуы мүмкін, оны алкогольдің көп мөлшерде қолданылуы тудырады.
- Тыныс жетіспеушілігі: Әсіресе физикалық жүктемеден кейін тыныс алу қиындаса, бұл жүрек проблемаларының белгісі болуы мүмкін.
- Аяқтар мен іштің ісінуі: Бұл жүрек жеткіліксіздігінің белгісі болуы мүмкін, себебі жүрек жүктемені дұрыс көтере алмайды.
- Шаршау мен әлсіздік: Жүрек аурулары көбінесе шаршаумен және әлсіздікпен бірге жүреді, бұл да алкогольдің әсерінен болуы мүмкін.
Алкогольден туындаған жүрек мәселелерін үйде қалай емдеуге болады?
Алкогольді тоқтату:
Алкогольді ішу — жүрек пен қан тамырларына түсетін жүктемені азайтудың бірінші және ең маңызды қадамы. Тіпті аз мөлшерде ішсеңіз де, алкогольден бас тарту жүрек пен қан тамырлары үшін пайдалы болады.
Дұрыс тамақтану:
Диетаны бақылаңыз. Антиоксиданттарға, омега-3 май қышқылдарына бай тағамдарды тұтынып, тұз бен қаныққан майларды азайту қан тамырларының денсаулығын сақтауға және холестерин деңгейін қалыпқа келтіруге көмектеседі.
Физикалық белсенділік:
Жүрек пен қан тамырларының денсаулығын сақтау үшін үнемі физикалық жаттығулар жасаңыз, бұл қан айналымын жақсартады және стрессті төмендетеді. Жүрекке пайдалы жаттығулар — жүріс, жүгіру немесе жүзу сияқты кардио жаттығулары.
Қан қысымын бақылау:
Қан қысымын үнемі тексеріп тұрыңыз, оның жоғары емес екеніне көз жеткізіңіз. Егер қан қысымы жоғары болса, дәрігер гипотензивті препараттарды тағайындауы мүмкін.
Алкогольді ішу — жүрек пен қан тамырларына түсетін жүктемені азайтудың бірінші және ең маңызды қадамы. Тіпті аз мөлшерде ішсеңіз де, алкогольден бас тарту жүрек пен қан тамырлары үшін пайдалы болады.
Дұрыс тамақтану:
Диетаны бақылаңыз. Антиоксиданттарға, омега-3 май қышқылдарына бай тағамдарды тұтынып, тұз бен қаныққан майларды азайту қан тамырларының денсаулығын сақтауға және холестерин деңгейін қалыпқа келтіруге көмектеседі.
Физикалық белсенділік:
Жүрек пен қан тамырларының денсаулығын сақтау үшін үнемі физикалық жаттығулар жасаңыз, бұл қан айналымын жақсартады және стрессті төмендетеді. Жүрекке пайдалы жаттығулар — жүріс, жүгіру немесе жүзу сияқты кардио жаттығулары.
Қан қысымын бақылау:
Қан қысымын үнемі тексеріп тұрыңыз, оның жоғары емес екеніне көз жеткізіңіз. Егер қан қысымы жоғары болса, дәрігер гипотензивті препараттарды тағайындауы мүмкін.
Қай кезде дәрігерге жүгіну керек?
Егер келесі белгілер байқалса, медициналық көмекке дереу жүгіну қажет:
- Кеудедегі қатты ауырсыну: Бұл тершеңдік, жүрек айнуы, қол мен жақтағы ауырсынумен бірге болса, қауіпті болуы мүмкін.
- Жүрек аймағында қалыптан тыс сезімдер: Мысалы, жүрек соғысының жиі бұзылуы немесе аритмиялар.
- Тыныс жетіспеушілігі: Әсіресе тыныштық кезінде немесе физикалық жүктемеде.
- Аяқтар мен іштің ісінуі: Бұл ауырлық сезімі мен дискомфортпен бірге болса.
- Бас айналу немесе есінен тану: Бұл қан айналымы бұзылғанының белгісі болуы мүмкін.
Дәрігер жүрек-қан тамырлары жүйеңіздің жағдайын бағалау үшін ЭКГ, қан анализі немесе жүрек УЗИ сияқты зерттеулерді тағайындай алады.
Қорытынды
Алкогольдің жүрек пен қан тамырларына әсері қысқа және ұзақ мерзімді теріс салдарға әкелуі мүмкін. Ол қан қысымына, холестерин деңгейіне және қан тамырларының жағдайына әсер етіп, гипертония, инфаркт және инсульт сияқты ауыр аурулардың дамуына себеп болады. Өзіңіздің жағдайыңызды мұқият бақылап, алғашқы белгілер байқалғанда дәрігерге жүгіну өте маңызды. Жүрек денсаулығын сақтау үшін алкогольден бас тарту, дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік және денсаулықты үнемі қадағалау қажет.
