Қан айналымы – ағзадағы ең маңызды процесс, ол жасушалар мен ұлпаларға оттегінің және қоректік заттардың тасымалдануын қамтамасыз етеді, сондай-ақ көмірқышқыл газын және алмасу өнімдерін шығару процесін атқарады. Қан айналымы бұзылуы әлемде әрбір екінші адамда кездеседі. Алайда қарапайым әрі тиімді шаралар арқылы қан айналымын айтарлықтай жақсартуға болады. Бұл мақалада біз қан айналымын қалай жақсартуға болатынын, қандай белгілер оның бұзылғанын көрсетуі мүмкін екенін және диагностика мен емдеу әдістерін ұсынатын боламыз.
Қан айналымы дегеніміз не және оның маңызы
Қан айналымының анықтамасы:
Қан айналымы – бұл қанның ағзадағы қан тамырлары арқылы қозғалу процесі. Бұл процесс ағзадағы оттегі мен қоректік заттардың ұлпалар мен ағзаларға тасымалдануын және метаболизм өнімдерінің, мысалы, көмірқышқыл газымен зәр қышқылының шығуын қамтамасыз етеді. Қан айналымы екі негізгі айналым арқылы жүзеге асады:
- Үлкен қан айналымы – қан жүректен барлық органдар мен ұлпаларға тарайды.
- Кіші қан айналымы – қан жүректен өкпеге оттегімен қанығу үшін барып, қайтадан жүрекке оралады.
Неліктен қан айналымын сау ұстау маңызды?
Сау қан айналымы барлық ағзалар мен жүйелердің дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Қан айналымының бұзылуы әртүрлі ауруларға, мысалы, гипертония, варикоз, инсульт және инфарктқа әкелуі мүмкін.
Қан айналымының бұзылуының белгілері
Қан айналымы бұзылғанын ерте анықтау маңызды. Оның белгілері мыналар болуы мүмкін:
- Қол-аяқтың ұйып қалуы немесе шаншу – бұл қан айналымының бұзылуымен жиі кездеседі.
- Қол мен аяқтың суық болуы – қанның жеткіліксіз айналуы салдарынан ұлпалар суық болып сезіледі.
- Ісіну – қан айналымының бұзылуы сұйықтықтың ұлпаларда жиналуына әкелуі мүмкін.
- Шаршау мен әлсіздік – оттегінің жеткіліксіздігі ұлпаларда шаршау сезімін тудырады.
- Бас айналуы немесе есінен тану – миға қанның жеткіліксіз түсіп қалуы.
- Жүрек аймағындағы ауру сезімі – жүрекке қан жеткіліксіз болған жағдайда болуы мүмкін.
Егер сізде осы белгілердің біреуі немесе бірнешеуі байқалса, дәрігермен кеңесіп, диагноз қою және емдеуді бастау маңызды.
Қан айналымын жақсартудың пайдалы кеңестері
Тұрақты физикалық жаттығулар
Қан айналымын жақсартудың ең тиімді әдісі – физикалық белсенділік. Тұрақты жаттығулар жүректі күшейтеді, қан тамырларының тонусын жақсартады және қан айналымын ынталандырады. Мына жаттығулар ұсынылады:
Қан айналымын жақсартудың ең тиімді әдісі – физикалық белсенділік. Тұрақты жаттығулар жүректі күшейтеді, қан тамырларының тонусын жақсартады және қан айналымын ынталандырады. Мына жаттығулар ұсынылады:
- Кардио жаттығулары – жүгіріс, жүзу, велосипед тебу, жылдам жүру.
- Күштік жаттығулар – салмақпен жаттығулар бұлшық еттерге қанның жетуін жақсартады және метаболизмді жеделдетеді.
- Созылу жаттығулары – йога мен пилатес буындар мен жұмсақ ұлпалардағы қан айналымын жақсартады.
Дұрыс тамақтану
Тамақтану қан айналымын қолдауда маңызды рөл атқарады. Кейбір өнімдер қан айналымын жақсартуға көмектеседі, ал басқалары оны нашарлатады. Мына тағамдарды тұтыну ұсынылады:
Тамақтану қан айналымын қолдауда маңызды рөл атқарады. Кейбір өнімдер қан айналымын жақсартуға көмектеседі, ал басқалары оны нашарлатады. Мына тағамдарды тұтыну ұсынылады:
- Омега-3 май қышқылдары – қан тамырларын жақсартады, холестерин деңгейін төмендетеді және тромбтың түзілуін болдырмайды. Дереккөздер: балық, зығыр майы, жаңғақтар.
- Антиоксиданттар – қан тамырларын нығайтады және қан айналымын жақсартады. Дереккөздер: жидектер, цитрустық жемістер, көкөністер.
- Магний мен калий – қан қысымын реттейді және қан тамырларының саулығын сақтайды. Дереккөздер: банандар, жаңғақтар, көкөністер.
Стрессті басқару
Созылмалы стресс қан тамырларының тарылуына әкеледі, бұл қан айналымын нашарлатады. Стрессті басқарудың мынадай әдістері бар:
Созылмалы стресс қан тамырларының тарылуына әкеледі, бұл қан айналымын нашарлатады. Стрессті басқарудың мынадай әдістері бар:
- Медитация мен тыныс алу жаттығулары – бұл релаксацияға және кернеуді жеңілдетуге көмектеседі.
- Ашық ауада серуендеу – серуендер стресс деңгейін төмендетеді және қан айналымын жақсартады.
- Ұйқы – толық ұйқы ағзаны қалпына келтіреді және қан тамырларының жағдайын жақсартады.
Массаж
Массаж қан айналымын жақсартып, бұлшық еттерді босатады және қан ағымын ынталандырады. Тұрақты массаж сеанстары қанның тұрып қалуын болдырмайды және жалпы денсаулықты жақсартады.
Зиянды әдеттерден аулақ болу
Темекі шегу және алкогольді шамадан тыс тұтыну қан айналымын нашарлатады, қан тамырларының қызметін төмендетеді және жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттырады. Темекіден бас тарту және алкогольді қалыпты мөлшерде тұтыну қан айналымын айтарлықтай жақсарта алады.
Қан қысымын бақылау
Қан қысымының қалыпты деңгейде болуы жүрек пен қан тамырлары ауруларының алдын алу үшін өте маңызды. Қан қысымын үнемі өлшеп, дұрыс тамақтану және физикалық белсенділік гипертонияның алдын алуға көмектеседі.
Су және гидратация
Ағзадағы судың жетіспеушілігі қан айналымын баяулатады, өйткені қан қоюланады. Күнделікті жеткілікті су ішу қанның қалыпты тұтқырлығын сақтап, қан айналымын жақсартуға көмектеседі.
Массаж қан айналымын жақсартып, бұлшық еттерді босатады және қан ағымын ынталандырады. Тұрақты массаж сеанстары қанның тұрып қалуын болдырмайды және жалпы денсаулықты жақсартады.
Зиянды әдеттерден аулақ болу
Темекі шегу және алкогольді шамадан тыс тұтыну қан айналымын нашарлатады, қан тамырларының қызметін төмендетеді және жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттырады. Темекіден бас тарту және алкогольді қалыпты мөлшерде тұтыну қан айналымын айтарлықтай жақсарта алады.
Қан қысымын бақылау
Қан қысымының қалыпты деңгейде болуы жүрек пен қан тамырлары ауруларының алдын алу үшін өте маңызды. Қан қысымын үнемі өлшеп, дұрыс тамақтану және физикалық белсенділік гипертонияның алдын алуға көмектеседі.
Су және гидратация
Ағзадағы судың жетіспеушілігі қан айналымын баяулатады, өйткені қан қоюланады. Күнделікті жеткілікті су ішу қанның қалыпты тұтқырлығын сақтап, қан айналымын жақсартуға көмектеседі.
Қан айналымының бұзылуын диагностикасы
Егер сізде қан айналымының бұзылғанына күмәндансаңыз, диагностикадан өту маңызды. Дәрігер мына зерттеулерді тағайындай алады:
- Жалпы қан анализі – анемия және басқа ауруларды анықтауға көмектеседі.
- Қан тамырларының ультрадыбыстық зерттеуі – артериялар мен веналардың жағдайын бағалау үшін.
- ЭКГ – жүрек ауруларын анықтауға көмектеседі.
- Рентген зерттеулер – қан тамырларының жағдайын бағалау.
- МРТ – қан тамырлары мен ұлпаларды тереңірек зерттеу үшін.
Қан айналымының бұзылуын емдеу
Емдеу қан айналымының бұзылу себебіне байланысты болады. Кейде өмір салтын және тамақтануды түзету жеткілікті. Ал күрделі жағдайларда дәрі-дәрмек немесе хирургиялық араласу қажет болуы мүмкін. Тағайындалуы мүмкін препараттар:
- Антикоагулянттар – тромбтың түзілуінің алдын алу үшін.
- Антиагреганттар – қанды сұйылту үшін.
- Қан тамырларының тонусын жақсартатын дәрілер – тамырларды кеңейтеді және қан айналымын жақсартады.
Дәрігерлердің кеңестері
Дәрігерлер сау өмір салтын ұстануды, үнемі медициналық тексеруден өту және қан тамырларының жағдайын бақылауды ұсынады. Егер сіз темекі шегетін болсаңыз немесе артық салмақтан арылғыңыз келсе, бұл факторлармен күресіп, қан айналымын жақсартуға тырысыңыз.
Қорытынды
Қан айналымын сау ұстау – ағзаның денсаулығын сақтау үшін маңызды. Физикалық белсенділік, дұрыс тамақтану және стрессті бақылау сияқты қарапайым және қолжетімді әдістер қан айналымын айтарлықтай жақсартуға көмектеседі. Алдын алу және ерте диагностика жүрек және қан тамырлары ауруларының алдын алу үшін маңызды рөл атқарады.
