Адамның иммундық жүйесі — инфекциялар мен аурулардан қорғауға жауап беретін күрделі механизм. Ол бактериялар, вирустар, зеңдер мен басқа патогендермен күресіп, олардың ағзаға енуін алдын алады. Алайда қазіргі кезде стресс, дұрыс емес тамақтану, ұйқының жетіспеушілігі, физикалық белсенділік пен қоршаған ортаның ластануы сияқты көптеген факторлар иммунитетті әлсіретуі мүмкін.
Иммундық жүйені қолдау және нығайту үшін қосымшаларды пайдалану — бұл тиімді тәсілдердің бірі. Бұл мақалада иммунитетті нығайтуға көмектесетін қосымшалар, олардың денсаулыққа әсері және оларды қашан қолдану керек екенін қарастырамыз.
Иммундық жүйе қалай жұмыс істейді?
Иммундық жүйе ағзаны қорғайтын мүшелер, жасушалар және молекулалардан тұрады. Оның басты мақсаты — патогендердің ағзаға енуіне жол бермеу және ағзаға еніп кеткендерді жою. Иммундық жүйенің негізгі құрамдас бөліктері мыналарды қамтиды:
- Инфекциямен күресетін ақ қан клеткалары (лейкоциттер).
- Бактериялар мен вирустарды бейтараптайтын антителалар.
- Иммундық жүйенің жасушаларының жетілуіне көмектесетін тимус.
- Лимфа арқылы патогендермен күресетін лимфа түйіндері.
Иммундық жүйенің дұрыс жұмыс істемеуі аллергия, аутоиммунды аурулар, инфекциялар және тіпті рак сияқты ауруларға әкелуі мүмкін.
Қосымшалардың иммунитетті нығайтудағы рөлі
Дұрыс тамақтану және сау өмір салтымен қатар, қосымшалар иммундық жүйені қолдау үшін маңызды рөл атқара алады. Олар ағзаға қажетті витаминдер, минералдар және басқа компоненттерді қамтамасыз етіп, ауруларға қарсы күресуге көмектеседі.
1. Витамин C
Витамин C — иммундық жүйеге оң әсер ететін ең танымал витаминдердің бірі. Ол ақ қан клеткаларының белсенділігін арттырады, вирустар мен бактерияларға қарсы күреседі және аурудан кейін ағзаның қалпына келуін тездетеді.
Витамин C негізгі функциялары:
- Тіндердің жазылуына қажетті коллагеннің өндірісін ынталандырады.
- Слизисті қабықшаларды ылғалдандырып, инфекциялардың қаупін төмендетеді.
- Антиоксиданттардың деңгейін арттырып, қабынуды азайтады.
Витамин C көп кездесетін тағамдар:
- Цитрусты жемістер (апельсиндер, лимондар).
- Киви, клубника, қарақат.
- Бұрыш, брокколи, шпинат.
2. Витамин D
Витамин D иммундық жүйенің денсаулығын сақтау үшін маңызды рөл атқарады. Жақында жүргізілген зерттеулер витамин D жетіспеушілігі иммунитетті әлсіретіп, тыныс алу ауруларының қаупін арттыратынын көрсетті. Витамин D иммундық жүйе жасушаларының белсенділігін реттейді және иммундық реакциялардың тепе-теңдігін сақтайды.
Витамин D негізгі функциялары:
- Макрофагтар мен Т-клеткалардың белсенділігін қолдайды.
- Қабынуды азайтады және ағзаның инфекцияларға төзімділігін арттырады.
- Жасушалардың өсуі мен қалпына келуін реттейді.
Витамин D көп кездесетін тағамдар:
- Майлы балық түрлері (лосось, тунец).
- Жұмыртқа, бауыр, саңырауқұлақтар (әсіресе шиитаке).
- Қосымша қоректендірілген тағамдар, мысалы, сүт немесе өсімдік сүттері.
3. Цинк
Цинк — иммундық жүйенің дұрыс жұмыс істеуі үшін маңызды микроэлемент. Ол ақ қан клеткаларының өндірісінде қатысады және олардың инфекцияларға қарсы күресу қабілетін қолдайды. Цинк сондай-ақ жасушалар мен тіндердің қалпына келуін қамтамасыз етеді.
Цинктің негізгі функциялары:
- Антителалардың өндірілуіне қатысады.
- Иммундық клеткалардың дұрыс жұмыс істеуін қолдайды.
- Аурудың ұзақтығын қысқартуға көмектесіп, ағзаның инфекциямен тезірек күресуіне ықпал етеді.
Цинк көп кездесетін тағамдар:
- Теңіз өнімдері (устрицалар, моллюскілер).
- Ет, құс, бұршақ дақылдары.
- Жаңғақтар, тұқымдар (құлпынай, кунжут).
4. Пробиотиктер
Пробиотиктер — бұл ішек микрофлорасының теңгерімін сақтап, асқазан-ішек жолдарының жұмысын жақсартатын пайдалы микроорганизмдер. Адамның иммундық жүйесінің көп бөлігі ішекте орналасқан, сондықтан ішек микрофлорасының денсаулығы иммундық реакцияның тиімділігіне тікелей әсер етеді.
Пробиотиктердің негізгі функциялары:
- Денсаулықты сақтау үшін пайдалы микрофлораны қолдап, инфекциялардың алдын алады.
- Ағзадағы қабынуды азайтады.
- Иммундық жүйенің дұрыс жұмыс істеуі үшін қажетті қоректік заттардың сіңуін жақсартады.
Пробиотиктер көп кездесетін тағамдар:
- Йогурттар мен кефир.
- Қышқыл капуста, кимчи.
- Пробиотикалық қосымшалар.
5. Эхинацея
Эхинацея — иммундық жүйені қолдау үшін дәстүрлі түрде қолданылатын өсімдік. Ол ақ қан клеткаларының өндірісін ынталандырып, аурудан кейін ағзаның қалпына келуін тездетеді.
Эхинацеяның негізгі функциялары:
- Цитокиндердің өндірісін ынталандырып, ағзаның инфекциялармен күресуіне көмектеседі.
- Ағзадағы антиоксиданттардың деңгейін арттырып, қабынуды төмендетеді.
- Суық тию ауруларының ұзақтығын азайтады.
Эхинацея бар өнімдер:
- Эхинацеядан жасалған шай немесе экстракт.
- Эхинацея қосылған қосымшалар (таблеткалар, капсулалар).
Қашан иммунитетті нығайту үшін қосымшаларды қолдану қажет?
Қосымшалар пайдалы болуы мүмкін, егер:
- Кейбір витаминдер немесе минералдар жетіспесе.
- Сіз жиі суық тию мен вирустық инфекцияларға шалдықсаңыз.
- Иммунитетіңіз стресстен, жасқа байланысты өзгерістерден немесе созылмалы аурулардан әлсіресе.
Дегенмен, қосымшаларды қолданар алдында дәрігермен кеңескен жөн, себебі олар басқа дәрілермен өзара әрекеттесуі немесе жанама әсерлерге әкелуі мүмкін.
Қорытынды
Иммунитетті күшті сақтау үшін дұрыс тамақтану мен сау өмір салты ғана емес, қосымшалар да маңызды рөл атқара алады. Витаминдер C мен D, цинк, пробиотиктер және эхинацея — иммундық жүйенің жұмысын жақсартуға көмектесетін бірнеше заттардың бірі ғана.
Алайда, қосымшалар толыққанды тамақтануды алмастырмайтынын есте сақтау керек, олар денсаулықты нығайтуға арналған басқа шаралармен бірге қолданылуы тиіс. Дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік және тұрақты медициналық тексерулер — күшті иммунитет пен жақсы денсаулық кепілі.
