Күннің күйдіргені — бұл күннің ультракүлгін сәулелері әсерінен терінің зақымдануы. Ұзақ уақыт бойы күн астында қорғаныссыз болғанда, ультракүлгін сәулелер терінің жоғарғы қабаттарына терең еніп, қабыну, қызару және ауырсыну тудырады. Бұл күйік жеңіл қызару мен ауырсынудан бастап терінің терең зақымдануына дейін болуы мүмкін. Сондықтан оны қалай дұрыс емдеу керектігін білу өте маңызды. Бұл мақалада біз күннің күйдіргені туралы, ауырсынуды қалай жеңілдетуге болатынын, оны үй жағдайында қалай емдеуге болатындығын және қашан дәрігерге жүгіну керектігін қарастырамыз.
Күннің күйдіргені қалай пайда болады?
Күннің күйдіргені тері көп ультракүлгін сәулелер алған кезде пайда болады, бұл тері жасушаларының зақымдануына әкеледі. Ультракүлгін сәулелер қабыну тудырады, тері жасушаларының ДНҚ-сын бұзады және бос радикалдардың пайда болуына ықпал етеді. Бұл теріде ауырсыну, қызару және ісіну туғызады. Күйік күн сәулесінің әсерінен бірнеше сағаттан кейін көрініс береді және 24-48 сағат ішінде шарықтау шегіне жетеді. Күннің күйдіргені терінің зақымдану деңгейіне байланысты түрлі дәрежеде болады.
Күннің күйдіргенінің дәрежелері
- Бірінші дәрежелі күйік (жеңіл форма): Бұл жағдайда терінің қызаруы мен жеңіл ісінуі байқалады. Ауырсыну аз болады және бірнеше күн ішінде өтуі мүмкін. Мұндай күйік ұзақ мерзімді зардаптарға әкелмейді.
- Екінші дәрежелі күйік (орташа форма): Бұл жағдайда ауырсыну, айқын қызару, ісіну және бөртпелер байқалады. Бөртпелер сұйықтыққа толы болуы мүмкін және оларды қолмен ұстаса ауырсыну тудыруы мүмкін. Мұндай күйіктер арнайы күтімді қажет етеді және емделгеннен кейін теріде дақтар қалуы мүмкін.
- Үшінші дәрежелі күйік (терең күйік): Бұл жағдайда терінің терең қабаттары зақымданады. Тері ақ немесе қара түске өзгеріп, оның бүтіндігі бұзылуы мүмкін. Бұл өте қауіпті күйік түрі, ол медициналық араласуды қажет етуі мүмкін, себебі ол инфекциялар мен басқа да асқынуларға әкелуі мүмкін.
Күннің күйдіргенінде ауырсынуды қалай жеңілдетуге болады?
- Теріні салқындату: Ауырсыну мен қабынуды азайту үшін, күйіктің зақымданған жерлерін салқындату ұсынылады. Қызған судан аулақ болып, салқын душ қабылдаңыз. Күйіктің орнында салқын компресс жасаңыз, бұл ісінуді азайтып, ауырсынуды жеңілдетеді.
- Суды көп ішу: Күннің күйдіргені ағзадағы сусыздануға әкелуі мүмкін, сондықтан көп сұйықтық ішкен жөн. Су ағзадағы сұйықтық теңгерімін қалпына келтіруге және терінің жазылу процесін жылдамдатуға көмектеседі.
- Қабынуға қарсы дәрілер: Қабынуды басу және ауырсынуды жеңілдету үшін ибупрофен немесе парацетамол сияқты дәрілерді қолдануға болады. Бұл дәрілер ауырсынуды азайтып, температураны төмендетуге де көмектеседі.
- Жұбату кремдері мен гельдері: Теріге ылғал беретін және салқындататын құралдар, мысалы, алоэ вера гелі, зақымданған теріні қалпына келтіруге көмектеседі. Алоэ вера табиғи антисептикалық және тыныштандыратын қасиеттерге ие. Сондай-ақ, каламин бар өнімдер қышуды және қабынуды азайтуға көмектеседі. Мысалы, Bepanthen (декспантенол қосылған), ол теріні қалпына келтіруге көмектеседі және After Sun Gel (алоэ вера немесе каламин қосылған), ол теріні сергітеді және ылғалдандырады.
- Ылғалдандыру құралдарын қолдану: Тері қалпына келуі үшін оны ылғалдандыру маңызды. Eucerin After Sun немесе Vichy Ideal Soleil сияқты ылғалдандыратын кремдер терінің қорғаныш функциясын қалпына келтіріп, жазылу процесін жылдамдатады.
Күннің күйдіргенін үй жағдайында қалай емдеуге болады?
- Салқын ванналар қабылдау: Овсянка немесе ас содасы қосылған ванна қабылдау терінің тітіркенуін азайтып, қабынуды жеңілдетеді. Ваннаға овсянка қосып, жылы (ыстық емес) суда 15-20 минут жатып тынығыңыз. Бұл теріні жұмсартып, қышуды жеңілдетуге көмектеседі.
- Алоэ вера гельдерін қолдану: Күннің күйдіргенін емдеудің ең танымал және тиімді әдістерінің бірі — алоэ вера гельдерін қолдану. Бұл құралдар теріні жақсы ылғалдандырып, қабынуды азайтады және тез жазылуына көмектеседі. Мысалы, Cliniderm Aloe Vera Gel және Dr. Organic Aloe Vera Gel сияқты өнімдер.
- Гидрокортизонды кремдер қолдану: Егер күйік ауыр болса, гидрокортизон кремдерін (мысалы, Hydrocortison 1%) қолдануға болады, ол қабынуды басып, жазылу процесін жеделдетеді. Бірақ бұл кремдерді тек қажеттілік кезінде ғана қолдану керек.
- Бөртпелерді тесуге болмайды: Егер бөртпелер пайда болса, оларды тесуге болмайды, себебі бұл инфекцияның таралуына әкелуі мүмкін. Бөртпелер терінің терең қабаттарын қорғап, жазылуына көмектеседі. Егер бөртпе өзі жарылса, оны антисептикпен өңдеп, стерильді таңғышпен жауып қойыңыз.
- Теріні жиі ұстаудан аулақ болу: Теріні үнемі ұстау оның жазылуын баяулатып, инфекциялардың пайда болуына себеп болуы мүмкін. Сондықтан зақымдалған жерлерді жиі ұстамауға және мүмкіндігінше қыртыстарды мазаламауға тырысыңыз.
Қашан дәрігерге жүгіну керек?
- Ауырсыну мен ісіну кезінде: Егер күйік қатты ауырсынумен, ісіну мен жоғары температурамен немесе жалпы денсаулықтың нашарлауымен бірге жүрсе, дәрігерге жүгіну қажет. Бұл әсіресе екінші және үшінші дәрежелі күйіктер үшін өте маңызды.
- Инфекция белгілері пайда болғанда: Егер күйік орнында ірің пайда болса, тері қол тигізгенде ыстық болып, қабыну байқалса, инфекцияның белгілері болуы мүмкін. Бұл жағдайда дерматологқа көріну қажет.
- Жазылмайтын бөртпелер пайда болғанда: Егер үлкен бөртпелер пайда болып, олар жазылмай немесе жарылып, ашық жаралар пайда болса, медициналық көмек қажет. Сонымен қатар, егер күйік бірнеше күн бойы жазылмаса, бұл терінің қатты зақымдануының белгісі болуы мүмкін.
- Үлкен тері аумағы зақымданса: Егер күйік дененің үлкен бөлігін (мысалы, 20%-дан көп) немесе бет пен мойын сияқты маңызды аймақтарды зақымдаса, дәрігерге жүгіну керек.
- Жалпы әлсіздік белгілері байқалғанда: Егер күйіктен кейін бас ауруы, жүрек айну, әлсіздік немесе бас айналу байқалса, бұл ыстық ұру немесе сусызданудың белгісі болуы мүмкін, бұл шұғыл медициналық көмекке жүгінуді қажет етеді.
Қорытынды
Күннің күйдіргені — бұл жағымсыз, бірақ жиі емделетін жағдай. Дұрыс емдеу мен теріге күтім жасау оның зардаптарын азайтуға және қалпына келуін жылдамдатуға көмектеседі. Профилактиканы естен шығармаңыз — әрдайым SPF қорғағыш кремдерді қолданыңыз, ұзақ уақыт күн астында болмауға тырысыңыз және теріңізге қамқорлық жасаңыз. Егер күйік ауыр болса немесе асқынулар байқалса, дәрігерге ертерек жүгіну қажет.
