Акне — терінің қабыну ауруы, оның нәтижесінде бетте, арқада, кеудеде және иықтарда сықырлар, қара дақтар (комедондар) және қабынған тері аймақтары пайда болады. Әдетте, акне сүт бездерінің көп шоғырланған жерлерде, яғни бетте, арқада, кеудеде және иықтарда жиі кездеседі.
Акне пайда болу себептері — сүт бездері артық май бөлгенде, өлі тері клеткалары мен ластану пайда болады, бұл бактериялардың көбеюіне әсер етеді. Нәтижесінде қабыну басталып, сықырлар мен гнойлы сықырлар пайда болады.
Акненің пайда болу себептері
Акне көптеген факторлармен байланысты, және әдетте бірнеше себептің комбинациясы ретінде дамиды:
- Гормоналды өзгерістер — гормондар акне дамуында негізгі рөл атқарады. Олар сүт бездерін ынталандырып, тері майының бөлінуін арттырады. Бұл әсіресе жасөспірімдерде жыныстық жетілу кезеңінде және әйелдерде менструация кезінде, жүктілік кезінде немесе гормоналды контрацептивтерді қолдану барысында байқалады.
- Теріні дұрыс күтпеу — терінің тым көп тазалануы немесе керісінше, дұрыс күтім жасалмауы акнені тудыруы мүмкін. Агрессивті құралдар қолдану немесе теріні жиі сүрту оның табиғи балансын бұзуы мүмкін.
- Стресс — стресс жағдайлары организмде кортизол деңгейін жоғарылатады, бұл тері майының бөлінуін күшейтеді.
- Дұрыс тамақтанбау — көмірсулар, қант және сүт өнімдері жоғары тағамдар кейбір адамдарда акнені күшейтуі мүмкін. Ғалымдар әлі күнге дейін тамақ пен акнедегі байланысты зерттесе де, гликемиялық индексі жоғары тағамдар организмдегі қабынуды күшейтуі мүмкін екенін анықтаған.
- Тұқым қуалаушылық — егер ата-анаңызда акне болған болса, сізде де осы проблема пайда болуы мүмкін.
- Дәрілер — кейбір дәрілер, мысалы, стероидтар, акнені жанама әсер ретінде тудыруы мүмкін.
- Ластану және косметика қолдану — экологияның нашар болуы мен комедогенді косметиканы қолдану да тері тесіктерін бітеп, акне тудырады.
Акненің түрлері
Акне жеңілден ауыр формаға дейін әртүрлі болады. Негізгі түрлері мыналар:
- Комедондар — ашық немесе жабық прыщтар, қара дақтар немесе ақ баспақтар түрінде болады. Олар сүт бездері тері майымен және өлі тері клеткаларымен бітелгенде пайда болады.
- Папулалар — кіші, қабынған прыщтар, қызыл түсті және қысыммен ауырсынуы мүмкін.
- Пустулалар — гной бар қабынған, айқын көрінетін прыщтар.
- Нодулярлық акне — үлкен әрі ауыр қабыну, көбінесе тыртықтар қалдыруы мүмкін.
- Кисталар — терең қабынған аймақтар, ішіне гной жинақталады. Бұл акненің ауыр түрі, маманның араласуын талап етеді.
Акнені емдеу жолдары
Акнені емдеу әр адамға жеке қолайлы болуы керек, сондықтан дәрігермен кеңесу маңызды. Бір адамға жақсы көмектесетін құрал екінші адамға тиімсіз болуы немесе тітіркенуді тудыруы мүмкін. Алайда бірнеше жалпы ұсыныстар мен емдеу әдістері бар.
Теріні дұрыс күту:
- Тазалау: Теріні жұмсақ тазалау құралдарымен жуу қажет. Мысалы, салицил қышқылымен тазартатын гельдер, олар тесіктерді тазартады.
- Ылғалдандыру: Акне кезінде тері құрғап кетпеуі үшін оны ылғалдандыру қажет. Майсыз және парабенсіз кремдер тиімді болады.
Швецияда қол жетімді препараттар:
- Салицил қышқылы — тері тесіктерін тазалауға және антисептикалық әсерге ие.
- Бензоил пероксиді — қабынуды тудыратын бактерияларға қарсы күреседі. Швецияда Panoxyl сияқты препараттар қол жетімді.
- Ретиноидтар — өлі тері клеткаларын тазартып, регенерацияны жеделдетеді. Швецияда Differin сияқты препараттар танымал.
Халықтық әдістер:
Бал мен даршын маскалары — бал антисептикалық қасиеттерге ие, ал даршын қабынуды азайтады.
Шай ағашының майы — бұл эфир майы акнеге қарсы танымал құрал, себебі оның антисептикалық және қабынуға қарсы қасиеттері бар. Швецияда шай ағашының майы бар кремдер мен тониктерді табуға болады.
Шай ағашының майы — бұл эфир майы акнеге қарсы танымал құрал, себебі оның антисептикалық және қабынуға қарсы қасиеттері бар. Швецияда шай ағашының майы бар кремдер мен тониктерді табуға болады.
Ескерту: Халықтық әдістерді қолданар алдында дәрігермен кеңескеніңіз жөн, аллергиялық реакциялардан аулақ болу үшін.
Қашан дәрігерге жүгіну керек?
Егер сіз акнемен күресіп жүрген болсаңыз, бірақ үй жағдайында қолданылатын құралдар немесе дәрілер көмектеспесе, дерматологқа жүгіну қажет. Мына жағдайларда маманның көмегіне жүгіну керек:
Ауыр қабынулар — егер үлкен ауыр ісіктер (кисталар немесе нодулярлы акне) пайда болса, олар тыртықтар қалдыруы мүмкін.
Емдеу нәтиже бермесе — егер дәстүрлі құралдар көмектеспесе, маман күштірек дәрілер немесе процедуралар тағайындай алады.
Жасөспірімдерде 12 жасқа дейін ерте пайда болған акне немесе 30 жастан асқан адамдарда акненің пайда болуы.
Психоэмоционалды мәселелер — егер акне көңіл-күйіңізге немесе өзін-өзі бағалауыңызға қатты әсер етсе.
Емдеу нәтиже бермесе — егер дәстүрлі құралдар көмектеспесе, маман күштірек дәрілер немесе процедуралар тағайындай алады.
Жасөспірімдерде 12 жасқа дейін ерте пайда болған акне немесе 30 жастан асқан адамдарда акненің пайда болуы.
Психоэмоционалды мәселелер — егер акне көңіл-күйіңізге немесе өзін-өзі бағалауыңызға қатты әсер етсе.
Қорытынды
Акне тек косметикалық мәселе ғана емес, бұл организмнің кейбір ақауларын білдіретін сигнал. Оның емі индивидуалды тәсілді талап етеді, және теріні күту үнемі жүйелі әрі шыдамды болуды қажет етеді. Қандай да бір препараттарды қолданар алдында дәрігермен кеңескеніңіз маңызды, себебі дұрыс емдеу ғана қауіпсіз әрі тиімді болады. Швецияда акнені емдеуге көмектесетін көптеген құралдар бар, бірақ маманның кеңесі болмаса, оларды қолдану теріде жанама әсерлерді тудыруы мүмкін.
