Электр энергиясы — күнделікті өмірде қажетті энергия көзі, бірақ ол денсаулыққа өте қауіпті болуы мүмкін. Электр тогымен соққы алу адам өміріне қауіп төндіретін және түрлі дене зақымдарын тудыратын жағдай. Ток соққысының салдары, оның ішінде күйіктер, тыныс алу проблемалары және жүрек тоқтауы болуы мүмкін. Алғашқы минуттарда дұрыс әрекет ету өмірді құтқаруда маңызды рөл атқарады және ұзақ мерзімді салдардың алдын алуға көмектеседі.
Электр тогымен соққы алу деген не?
Электр тогымен соққы алу — ағзаға электр тогының әсер етуі, ол дене арқылы өтіп, түрлі зақымдар тудыруы мүмкін. Ток күші, әсер ету ұзақтығы, оның дене арқылы өту жолы және адамның жалпы жағдайы соққының ауырлығына әсер етеді.
Электр тогымен соққы алудың түрлері:
- Жеңіл соққылар: Терінің қызаруы немесе жеңіл күйіктер.
- Ауыр соққылар: Терең күйіктер, жүрек тоқтауы, тыныс алу бұзылыстары, жүйке жүйесінің зақымдануы.
Электр тогымен соққы алудың ауырлығын қалай анықтауға болады?
Ауырлық деңгейі келесі факторларға байланысты:
- Токтың кернеуі: Жоғары кернеулі ток төмен кернеулі токқа қарағанда әлдеқайда қауіпті.
- Әсер ету ұзақтығы: Токтың ұзақ әсері денсаулыққа үлкен қауіп төндіреді.
- Токтың түрі: Тұрақты ток жүрекке айтарлықтай қауіпті, ал айнымалы токтың әсері аз.
- Зақымдану орны: Ток жүрек немесе бас миы сияқты өмірлік маңызды органдардан өтсе, салдары өте ауыр болуы мүмкін.
Электр тогымен соққы алған кезде не істеу керек?
Электр тогымен соққы алған адамға көмектесу үшін уақытты жоғалтпау маңызды. Мынадай әрекеттерді жасау қажет:
1. Ток көзімен байланысуды тоқтатыңыз
Адамға ток тиген жағдайда ең бірінші ток көзімен байланысуды тоқтату керек, яғни оның әсерін тоқтату. Мұны келесідей жасауға болады:
- Электр жабдықтарын өшіру: Егер мүмкін болса, электр жабдығын өшіріңіз немесе розеткадан кабельді суырып алыңыз.
- Изоляцияланған заттарды пайдалану: Егер ток көзіне қол жеткізу мүмкін болмаса, зардап шегушіні ток көзінен изоляцияланған заттармен (ағаш, резеңке қолғап, таяқ) тартып алыңыз.
2. Тыныс алу мен пульсті тексеріңіз
Ток көзі жойылғаннан кейін дереу зардап шегушінің жағдайын тексеріңіз:
- Тыныс жоқ болса: Егер адам тыныс алмай жатса, жедел реанимация жасау қажет.
- Пульс жоқ болса: Егер пульс байқалмаса, жүрекке массаж жасау және жасанды тыныс беру қажет.
3. Тыныс жоқ және пульс жоқ болса алғашқы көмек көрсету
Егер зардап шегуші тыныс алмаса және пульс байқалмаса:
- Жүрек-өкпе реанимациясын (ЖӨР) бастау: Адамды арқасына қатты жерге жатқызып, кеудесіне 30 рет басу жасап, тереңдігінің 5-6 см болуын қамтамасыз етіңіз. Содан кейін 2 рет жасанды тыныс беріңіз. Бұл циклды жедел жәрдем келгенше немесе пульс қалыпқа келгенше қайталаңыз.
4. Күйіктерді тексеру
Егер зардап шегушінің денесінде күйіктер болса, оларды қолмен ұстамаңыз және кремдермен сүртпеңіз. Электр тогынан пайда болған күйіктер терең болуы мүмкін, сондықтан дұрыс емделмесе, жағдай нашарлауы мүмкін. Күйікті стерильді марля немесе бинтпен мұқият жауып, күйік аймағына тимеңіз.
5. Зардап шегушіні қозғамаңыз, егер ол есінде болса
Егер адам есінде болып, жедел медициналық көмек қажет болмаса (мысалы, жеңіл күйіктер болса), оны қозғамаңыз. Оның жанында болып, жедел жәрдемнің келуін күту керек.
6. Жедел жәрдем шақырыңыз
Зардап шегуші есінде болса да және барлық белгілері маңызды емес болып көрінсе де, жедел жәрдем шақыруды кешіктірмеңіз. Электр тогымен соққы алғанның салдары уақыт өте келе байқалуы мүмкін, сондықтан кәсіби медициналық көмек қажет.
Электр тогымен соққы алу кезінде не істеуге болмайды?
- Егер адам әлі де ток көзімен байланысып тұрса, оны қолмен ұстамаңыз — бұл сізге де ток ұруы мүмкін.
- Күйіктерге май, кремдер немесе майлы заттар жағуға болмайды — олар теріні одан әрі зақымдауы мүмкін.
- Зардап шегуші есінде болса да және шок жағдайында болса, оған су немесе тамақ беруге болмайды — бұл қосымша асқынуларға әкелуі мүмкін.
Электр тогымен соққы алудың салдары
Тіпті жеңіл күйіктер болса да, электр тогымен соққы алу келесі салдарларға әкелуі мүмкін:
- Бетіндегі және терең күйіктер.
- Жүрек ырғағының бұзылуы, оның ішінде фибрилляция.
- Жүйке жүйесінің зақымдануы: параличтер, құрысу.
- Ішкі ағзалардың зақымдануы, әсіресе ток жүрек немесе іштің аймағынан өткен жағдайда.
Қорытынды
Электр тогымен соққы алу — бұл төтенше жағдай, сондықтан тез және дұрыс әрекет ету қажет. Алғашқы көмек адамның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және ток көзін тоқтатуға, тыныс алу мен пульсті қалпына келтіруге бағытталуы керек. Тек жедел шаралар мен білікті медициналық көмек электр тогымен соққы алудың салдарын азайтып, өмірді құтқаруға көмектеседі.
