Тройничный нервтің невралгиясы — бұл тройничный нервтің талшықтары қабынған немесе зақымданған жағдай, ол бет аймағындағы сезімталдықты қамтамасыз ететін негізгі жүйке болып табылады. Бұл ауру адамның өмір сапасын айтарлықтай нашарлататын қарқынды және өткір ауырсынуды тудырады. Тройничный нервтің невралгиясы тек бас ауруы емес, бұл диагноз бен емдеуге мұқият қарауды қажет ететін ауыр жағдай екенін түсіну маңызды.
Тройничный нерв деген не?
Тройничный нерв — бұл он екі бас ми жүйкелерінің бесіншісі, ол үш тармақтан тұрады және әртүрлі бет аймақтарын иннервациялайды:
- Көз тарамы — көз, маңдай және мұрын аймағындағы сезімталдыққа жауап береді.
- Жоғарғы жақ тарамы — жоғарғы жақ, тістер, қызыл иек және жоғарғы ерінді иннервациялайды.
- Төменгі жақ тарамы — төменгі жақ, тістер, тіл және иек аймағындағы сезімталдықты бақылайды.
Тройничный нервтің невралгиясы бұл талшықтардың біреуінің немесе бірнешеуінің қабынуы немесе зақымдануы нәтижесінде пайда болады, ол бетке электр тоғы сияқты ауырсынуды тудыруы мүмкін.
Тройничный нервтің невралгиясының себептері
Тройничный нервтің невралгиясына әкелуі мүмкін бірнеше фактор бар:
- Нервтің қысылуы: Невралгияның ең жиі себебі — бұл тройничный нервтің қоршаған құрылымдармен, мысалы, қан тамырларымен қысылуы. Бұл жағдайда қан тамырлары нервке қысым жасап, қабыну мен ауырсынуды тудырады.
- Жасқа байланысты өзгерістер: Жасы ұлғайған сайын қан тамырлары өздерінің серпімділігін жоғалтады, бұл олардың созылуына және нервтің қысылуына әкеледі.
- Склероз: Бұл ауру миелин қабығының зақымдануына әкеледі және тройничный нервтің невралгиясына, әсіресе жастарда әкелуі мүмкін.
- Бет жарақаттары: Бет сүйектерінің сынықтары, операциялар немесе басқа механикалық зақымдар тройничный нервке зиян келтіруі мүмкін.
- Инфекциялар: Кейбір вирустық және бактериялық инфекциялар, мысалы, жамбас қотыр (герпес вирусы), тройничный нервті зақымдап, невралгияны тудыруы мүмкін.
- Ісік: Сирек болса да, нерв талшықтары өтетін аймақта ісіктер болуы мүмкін, бұл олардың қысылуына әкелуі мүмкін.
Тройничный нервтің невралгиясының белгілері
Тройничный нервтің невралгиясының негізгі белгісі — бұл бет аймағының бір жағында пайда болатын өткір, қатты ауырсыну, ол кенеттен пайда болуы мүмкін. Ауырсыну сипаттамасы әртүрлі болуы мүмкін:
- Электр тоғы сияқты ауырсыну: Ауырсыну қысқа уақытқа созылуы мүмкін, бірақ ол өте күшті, бет арқылы токтың өтіп жатқан сияқты сезіледі. Көбінесе пациенттер оны «пульсация» немесе «ататын» ауырсыну деп сипаттайды.
- Қайталаушы эпизодтар: Ауырсыну кенеттен пайда болуы мүмкін, бірнеше секунд немесе минутқа созылып, содан кейін жоғалып кетеді, бірақ уақыт өткен сайын қайталануы мүмкін.
- Ауырсынудың орны: Ауырсыну әдетте тройничный нервтің бір тармағында (көз, жоғарғы жақ немесе төменгі жақ) локализацияланады. Бұл нервтің қай тармағы зақымданғанына байланысты.
- Триггерлер: Көбінесе ауырсыну белгілі бір қозғалыстар мен әрекеттерден туындайды, мысалы, сөйлеу, шайнау, бетке тигізу, тіс тазалау, суық ауа.
- Ауырсыну соншалықты күшті болуы мүмкін, адамдар қарым-қатынас жасаудан немесе тамақтанудан аулақ болады, өйткені бұл қарапайым әрекеттер жаңа шабуыл тудыра алады. Сонымен қатар, ауырсыну зақымданған аймақта әлсіздік немесе ұйқышылдықпен бірге болуы мүмкін.
Тройничный нервтің невралгиясын диагностикалау
Тройничный нервтің невралгиясын диагностикалау пациенттің тарихын мұқият жинау және тексеру негізінде жүргізіледі. Дәрігер міндетті түрде келесілерді сұрайды:
- Ауырсынудың сипаты мен жиілігі.
- Ауырсынудың орны.
- Триггерлердің болуы.
Диагнозды растап, басқа ауруларды болдырмау үшін дәрігер қосымша зерттеулер тағайындауы мүмкін:
- Магнитті-резонанстық томография (МРТ): Бұл нервті ісіктер, тамырлардың аномалиялары немесе басқа патологиялармен қысылуын анықтау үшін негізгі зерттеу.
- Компьютерлік томография (КТ): Егер жарақат немесе басқа механикалық зақымдар күдіктенсе, қолданылады.
- Электронейромиография: Нерв импульстарының өткізгіштігін бағалауға және нерв талшықтарының зақымдануын анықтауға мүмкіндік береді.
Тройничный нервтің невралгиясын емдеу
Тройничный нервтің невралгиясын емдеу дәрі-дәрмек терапиясын және кейбір жағдайларда хирургиялық араласуды қамтиды.
Дәрі-дәрмекпен емдеу
- Антиконвульсанттар: Бұл препараттар нервтің белсенділігін төмендетуге және ауырсыну эпизодтарын азайтуға көмектеседі.
- Мускул релаксанттары: Бет бұлшықеттеріндегі кернеуді төмендетуге және ауырсынуды жеңілдетуге көмектесетін дәрілер тағайындалуы мүмкін.
- Ауырсынуды басатын дәрілер: Қабынуға қарсы препараттар немесе күшті ауырсынуды басатын дәрілер ауырсынуды бақылау үшін қолданылады.
- Антидепрессанттар мен нейролептиктер: Кейбір жағдайларда созылмалы ауырсынуды азайтуға көмектесетін препараттар тағайындалады.
Физиотерапия Невралгияны емдеуді физиотерапевтік процедуралармен, мысалы, ультрадыбыстық терапия, магнитотерапия немесе лазерлік емдеумен толықтыру маңызды. Бұл процедуралар бұлшықеттерді босатып, зақымдалған аймақта қан айналымын жақсартады.
Хирургиялық араласу Егер консервативті емдеу нәтиже бермесе немесе невралгия анатомиялық мәселелерден туындаса, операция ұсынылуы мүмкін. Оның бір әдісі — микроваскулярлық декомпрессия, онда нервтен қысым алынып тасталады. Сирек жағдайларда басқа хирургиялық әдістер, мысалы, нервті жою (радиочастотты абляция арқылы) ұсынылуы мүмкін.
Халықтық әдістер Кейбір науқастар халықтық әдістерді, мысалы, шөппен компресстерді, майлар мен тұнбаларды қолданады, бірақ бұл әдістер негізгі емдеуді алмастырмайды және оларды тек дәрігермен кеңескеннен кейін қолдануға болады.
Тройничный нервтің невралгиясының алдын алу
Невралгияның алдын алу үшін бірнеше қарапайым ұсыныстарды орындау маңызды:
- Бет пен бас жарақаттарынан аулақ болу, себебі бұл тройничный нервке зақым келтіруі мүмкін.
- Тамырлар денсаулығын үнемі тексеріп отыру, әсіресе гипертония немесе атеросклероз сияқты ауруларыңыз болса.
- Оқшаулап отыруға және мойын мен бет бұлшықеттерін шамадан тыс жүктеуден аулақ болу.
Тройничный нервтің невралгиясы — бұл ауыр және жиі бұзатын ауру, ол уақытында емделуді талап етеді. Невралгияның алғашқы белгілері пайда болған кезде, нақты диагноз қою және тиімді ем тағайындау үшін дәрігерге жүгіну маңызды. Қазіргі заманғы диагностикалау және емдеу әдістерінің көмегімен пациенттің өмір сапасын айтарлықтай жақсартуға және ауырсыну эпизодтарының жиілігін төмендетуге болады.
