Шаштың түсуі — бұл әр адамның өмірінде белгілі бір кезеңдерде болатын табиғи процесс. Бірақ егер шаштар түсе бастаса, бұл ағзада маңызды өзгерістер болғанын білдіруі мүмкін. Бұл мақалада шаштың түсуінің себептерін, белгілерін, диагностика және емдеу әдістерін, сондай-ақ мәселені қалай шешуге болатынын қарастырамыз.
Шаштың түсуінің себептері
Генетикалық бейімділік
Шаштың түсуінің ең кең тараған себептерінің бірі — генетика. Тұқым қуалайтын бейімділігі бар ер адамдар мен әйелдер шаштың түсуімен жиі кездеседі. Ер адамдарда бұл көбінесе төбе шашы немесе шаштың түсуі түрінде көрінеді, ал әйелдерде бұл шаштың көптеп түсуі түрінде байқалады.
Гормондық өзгерістер
Гормондық өзгерістер де шаштың түсуінің жиі кездесетін себебі болып табылады. Мыналарда шаштың түсуі мүмкін:
Шаштың түсуінің ең кең тараған себептерінің бірі — генетика. Тұқым қуалайтын бейімділігі бар ер адамдар мен әйелдер шаштың түсуімен жиі кездеседі. Ер адамдарда бұл көбінесе төбе шашы немесе шаштың түсуі түрінде көрінеді, ал әйелдерде бұл шаштың көптеп түсуі түрінде байқалады.
Гормондық өзгерістер
Гормондық өзгерістер де шаштың түсуінің жиі кездесетін себебі болып табылады. Мыналарда шаштың түсуі мүмкін:
- Жүктілік және босану: Эстроген деңгейінің өзгеруі уақытша шаштың түсуіне әкелуі мүмкін.
- Менопауза: Әйелдерде менопауза кезеңіндегі гормон деңгейінің төмендеуі шаштың сынғыштығына және түсуіне себеп болады.
- Қалқанша безінің мәселелері: Қалқанша безінің жұмысының бұзылуы (гипертиреоз немесе гипотиреоз) шаштың түсуіне әкелуі мүмкін.
Аутоиммунды аурулар
Аутоиммунды аурулар, мысалы, алопеция ареата шаштың түсуіне себеп болады. Бұл жағдайда ағзаның иммундық жүйесі шаш фолликулаларын зақымдайды, нәтижесінде шаш тез түседі.
Стресс
Стресс пен эмоциялық күйзелістер шаштың жағдайына жиі әсер етеді. Телогендік эфициент — стресс нәтижесінде шаштың өсу фазасының ерте аяқталуы. Бұл жағдай күшті стресс алғаннан кейін бірнеше айдан соң пайда болуы мүмкін.
Қоректік заттардың жетіспеушілігі
Темір, мырыш, D витамині және В тобы витаминдерінің жетіспеушілігі шаштың түсуіне себеп болуы мүмкін. Бұл әсіресе қатал диеталар мен дұрыс емес тамақтану кезінде байқалады.
Дәрі-дәрмектер
Кейбір дәрі-дәрмектер шаштың түсуіне әкелуі мүмкін. Мұндай дәрі-дәрмектерге мыналар жатады:
Аутоиммунды аурулар, мысалы, алопеция ареата шаштың түсуіне себеп болады. Бұл жағдайда ағзаның иммундық жүйесі шаш фолликулаларын зақымдайды, нәтижесінде шаш тез түседі.
Стресс
Стресс пен эмоциялық күйзелістер шаштың жағдайына жиі әсер етеді. Телогендік эфициент — стресс нәтижесінде шаштың өсу фазасының ерте аяқталуы. Бұл жағдай күшті стресс алғаннан кейін бірнеше айдан соң пайда болуы мүмкін.
Қоректік заттардың жетіспеушілігі
Темір, мырыш, D витамині және В тобы витаминдерінің жетіспеушілігі шаштың түсуіне себеп болуы мүмкін. Бұл әсіресе қатал диеталар мен дұрыс емес тамақтану кезінде байқалады.
Дәрі-дәрмектер
Кейбір дәрі-дәрмектер шаштың түсуіне әкелуі мүмкін. Мұндай дәрі-дәрмектерге мыналар жатады:
- Ракты емдеу препараттары (химиотерапия)
- Қарым-қатынасты болдырмау таблеткалары
- Депрессияға қарсы дәрілер
- Антидепрессанттар
Инфекциялық аурулар
Вирустар мен бактериялар теріде қабыну процестерін тудырып, шаштың түсуіне себеп болуы мүмкін. Грибоктық инфекциялар, мысалы, микоздар (трихофития сияқты) шаштың түсуін тудыруы мүмкін.
Вирустар мен бактериялар теріде қабыну процестерін тудырып, шаштың түсуіне себеп болуы мүмкін. Грибоктық инфекциялар, мысалы, микоздар (трихофития сияқты) шаштың түсуін тудыруы мүмкін.
Шаштың түсуінің белгілері
Шаштың клочьямен түсуі келесі белгілермен бірге жүреді:
- Шаштың байқалатын жұқаруы — шаштар әсіресе төбеде жұқарып, сынғыш болады.
- Залысиндердің пайда болуы — шаштар белгілі бір аймақтарда түсе бастайды, нәтижесінде көрінетін шаштың жоқтығы болады.
- Бас терісінің қызаруы мен қышуы — қабыну немесе инфекцияға байланысты болуы мүмкін.
- Шаш құрылымының нашарлауы — шаштар күйреуге, құрғауға және сынғыштыққа бейім болады.
Шаштың түсуінің диагностикасы
Дұрыс диагностика — шаштың түсуін тиімді емдеудің кілті. Ол үшін дерматологқа немесе трихологқа бару қажет. Дәрігер теріні қарап, келесі зерттеулерді тағайындай алады:
- Трихоскопия — шаш құрылымын және жағдайын арнайы құрылғы арқылы зерттеу.
- Жалпы қан талдауы — анемия немесе витамин жетіспеушілігін анықтау үшін.
- Гормондар деңгейін тестілеу — қалқанша безінің және басқа эндокриндік функцияларды бағалау үшін.
- Микроскопиялық зерттеу — бас терісінің грибоктық инфекцияларын анықтау үшін.
Шаштың түсуін емдеу
Медикаментозды емдеу
Шаштың түсуін емдеуде түрлі дәрілер қолданылуы мүмкін:
Шаштың түсуін емдеуде түрлі дәрілер қолданылуы мүмкін:
- Миноксидил — шаштың өсуін ынталандыратын дәрі, андрогендік алопеция кезінде тиімді.
- Финастерид — ер адамдарға арналған препарат, DHT гормонының шаштың түсуіне әсерін тоқтатады.
- Витаминдер мен минералдар бар препараттар — темір, D витамині, биотин, мырыш.
Жергілікті процедуралар
- Мезотерапия — шаш өсуін ынталандыру үшін теріге витаминдер мен аминқышқылдардан тұратын коктейльдер енгізу.
- PRP-терапия (плазмолифтинг) — пациенттің қан плазмасын бас терісіне енгізу арқылы шаш өсуін белсендіру.
Шаш трансплантациясы
Егер басқа емдеу әдістері нәтиже бермесе, шаш трансплантациясы мүмкін. Бұл хирургиялық операция, онда шаштың арты жағынан алынған фолликулдар шаш түскен жерлерге отырғызылады.
Тамақтануды түзету
Дұрыс тамақтану шаштың саулығы үшін өте маңызды. Витаминдер мен минералдарға бай өнімдерді рационға қосу шаштың жағдайын жақсартуға көмектеседі. Мына өнімдерді тұтынуға кеңес беріледі:
Егер басқа емдеу әдістері нәтиже бермесе, шаш трансплантациясы мүмкін. Бұл хирургиялық операция, онда шаштың арты жағынан алынған фолликулдар шаш түскен жерлерге отырғызылады.
Тамақтануды түзету
Дұрыс тамақтану шаштың саулығы үшін өте маңызды. Витаминдер мен минералдарға бай өнімдерді рационға қосу шаштың жағдайын жақсартуға көмектеседі. Мына өнімдерді тұтынуға кеңес беріледі:
- Сүт өнімдері (кальций алу үшін)
- Балық, жаңғақтар және тұқымдар (омега-3 май қышқылдарының көзі)
- Жемістер мен көкөністер (C және E витаминдеріне бай)
Стресті басқару
Психологиялық денсаулық шаштың жағдайына да әсер етеді. Стресс деңгейін төмендету үшін медитация, йога және физикалық жаттығулар пайдалы болуы мүмкін.
Психологиялық денсаулық шаштың жағдайына да әсер етеді. Стресс деңгейін төмендету үшін медитация, йога және физикалық жаттығулар пайдалы болуы мүмкін.
Дәрігерлердің ұсыныстары
Шаштың түсуін болдырмау үшін дәрігерлер келесі шараларды ұсынады:
- Тұрақты профилактикалық тексерулер жүргізу, әсіресе отбасыңызда облысумен ауыратындар болса.
- Денсаулықты сақтау — теңдестірілген тамақтану және тұрақты физикалық белсенділік.
- Стресс жағдайларын болдырмау және күйзелістермен күресу әдістерін үйрену.
- Шаштың түсуінің алғашқы белгілері пайда болған кезде дереу маманға жүгіну.
Қорытынды ұсыныстар
Шаштың клочьямен түсуі — бұл маңызды мәселе, оның әртүрлі себептері болуы мүмкін. Генетикадан гормондық өзгерістерге, инфекциялар мен стреске дейін. Дұрыс диагностика мен уақытында емдеу шаштың саулығын қалпына келтіруге және оның әрі қарай түсуін болдырмауға көмектеседі. Егер сіз шаштың тез түсе бастағанын байқасаңыз, дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз. Ерте емдеу басталса, қалпына келтіру мүмкіндігі жоғары болады.
