Жүгіру — жүрек-қантамыр жүйесін жақсартуға, бұлшықеттерді күшейтуге және жалпы денсаулықты қолдауға көмектесетін ең танымал физикалық белсенділік түрі. Алайда, тізе буындарымен мәселелері бар адамдар үшін жүгірудің қауіпсіздігі мен оның денсаулыққа әсері туралы сұрақтар туындайды. Бұл мақалада біз тізедегі ауырулар болған кезде жүгіруге бола ма, қандай қауіптер болуы мүмкін және тізе проблемалары бар адамдарға жаттығуларды қалай дұрыс жасау керек екендігі туралы қарастырамыз.
Тізе буындарының проблемалары дегеніміз не?
Тізе буыны — ағзадағы ең үлкен және маңызды буындардың бірі, ол аяқтардың қозғалысымен байланысты. Бұл буын денені тіке ұстап тұруды қолдап, жүру, жүгіру және секіру сияқты әрекеттерге қатысады. Егер осы буында мәселе туындаса, күнделікті әрекеттер қиындайды және физикалық белсенділік шектелуі мүмкін.
Тізе буындарының проблемаларына мыналар жатады:
- Остеоартрит: Буынның дегенеративті ауруы, онда хрящ тозып, ауырсыну мен қозғалудың шектелуіне әкеледі.
- Менисктің жарақаты: Тізе буынындағы шеміршектің зақымдануы, ауырсыну, ісіну және қозғалыс қиындықтарын туғызады.
- Синовит: Буынның синовиальды қабығының қабынуы, ол ісіну, ауырсыну және қозғалыс шектелуіне себеп болады.
- Сыну мен шығындар: Буын немесе байламдардың жарақаттары.
- Тендинит: Бұлшықеттер мен сүйектерді байланыстыратын сіңірлердің қабынуы.
Жүгірудің тізе буындарына әсері
Жүгіру — буындарға ауыр жүктеме түсіретін жоғары қарқынды физикалық жүктеме. Жүгіру кезінде дене салмағы тізе буындарына қосымша жүктеме түсіреді, бұл буын тіндерінің тозуына әкелуі мүмкін, әсіресе егер тізе буынында мәселелер болса.
Жүгірудің тізе буындарына жағымды әсерлері:
- Бұлшықеттерді күшейту: Жүгіру аяқ бұлшықеттерін күшейтіп, соның арқасында тізе буынына түсетін жүктемені азайтады.
- Жүрек-қантамыр жүйесінің денсаулығын сақтау: Жүгіру қан айналымын жақсартып, тізе буынына қажетті қоректік заттар мен оттегінің жеткізілуін арттырады.
- Салмақты жоғалту: Жүгіру дене салмағын төмендетуге көмектеседі, бұл тізе буындарына түсетін жүктемені азайтады.
Жүгірудің тізе буындарына теріс әсерлері:
- Ауырсынудың күшеюі: Егер тізе буынында қабыну немесе жарақат болса, жүгіру ауырсынуды күшейтіп, қабынуды арттыруы мүмкін.
- Буын тіндерінің тозуы: Остеоартрит немесе менисктің зақымдануы бар адамдар үшін жүгіру буын шеміршегінің тозуын тездетуі мүмкін.
- Жарақаттар: Жүгіру техникасының дұрыс болмауы немесе артық жүктемелер тізе буынына қосымша жарақаттар тудыруы мүмкін.
Тізе буындарымен мәселелері бар кезде жүгіруге болмайтын жағдайлар
Кейбір жағдайларда тізе буындарының проблемалары болған кезде жүгіру қарсы көрсетілген болуы мүмкін:
- Тізе буынында өткір ауырсыну, қабыну және ісіну байқалған кезде.
- Тізе аймағында шығын немесе сыну болған кезде, олар дереу медициналық араласуды талап етеді.
- Менисктің немесе байламдардың жарақаттары болса, олар толық реабилитациядан өтпеген болса.
- Остеоартриттің ауыр кезеңінде, буын өте тозып кеткен кезде, жүгіру жағдайды одан әрі нашарлатады.
Тізе буындарының мәселелері болған жағдайда қауіпсіз жүгіруге арналған кеңестер
Егер сізде тізе буындарының проблемалары болса, бірақ жүгіруді жалғастыруды қаласаңыз, қауіп-қатерді минимизациялау және қалпына келтіру процесін жеделдету үшін бірнеше кеңестерге сүйену маңызды:
Дәрігермен кеңесу Тізе буындарының проблемалары кезінде жүгіруге бастамас бұрын, дәрігер немесе ортопедпен кеңесіңіз. Дәрігер сізді тексеріп, сәйкес емдеуді ұсынады және жаттығу процесіне қатысты кеңестер береді.
Құрылымды аяқ киімді таңдау Жүгіру үшін аяқ киім дұрыс таңдалуы керек, бұл амортизацияны қамтамасыз етіп, буындарға түсетін соққы жүктемесін азайтады. Жақсы қолдауы бар арнайы жүгіру аяқ киімдері тізе буындарына түсетін жүктемені азайтуға көмектеседі.
Жүктемені біртіндеп арттыру Жеңіл жүгірулерден бастау және жұмсақ бетте (мысалы, шөпте немесе жүгіру жолында) жаттығулар жасау маңызды. Жүктемені біртіндеп арттыру керек, бұл буындарға бейімделуге уақыт береді.
Қолдауыш ортездерді пайдалану Егер тізе буынында проблема болса, арнайы бинттер немесе ортездер тізе буынын қолдауға және жарақаттардың алдын алуға көмектеседі.
Жүгіруді басқа физикалық белсенділік түрлерімен ауыстыру Тізе буындарына жүктемені азайту үшін жүгіруді жеңіл жарақаттармен физикалық белсенділік түрлерімен алмастыруға болады, мысалы, жүзу, велоспорт немесе йога.
Салмақты бақылау Артық салмақ тізе буындарына қосымша жүктеме түсіріп, буын тіндерінің тозуын тездетеді. Дене салмағын қалыпты деңгейде ұстау жүгіру кезінде қауіптерді азайтуға көмектеседі.
Құрылымды аяқ киімді таңдау Жүгіру үшін аяқ киім дұрыс таңдалуы керек, бұл амортизацияны қамтамасыз етіп, буындарға түсетін соққы жүктемесін азайтады. Жақсы қолдауы бар арнайы жүгіру аяқ киімдері тізе буындарына түсетін жүктемені азайтуға көмектеседі.
Жүктемені біртіндеп арттыру Жеңіл жүгірулерден бастау және жұмсақ бетте (мысалы, шөпте немесе жүгіру жолында) жаттығулар жасау маңызды. Жүктемені біртіндеп арттыру керек, бұл буындарға бейімделуге уақыт береді.
Қолдауыш ортездерді пайдалану Егер тізе буынында проблема болса, арнайы бинттер немесе ортездер тізе буынын қолдауға және жарақаттардың алдын алуға көмектеседі.
Жүгіруді басқа физикалық белсенділік түрлерімен ауыстыру Тізе буындарына жүктемені азайту үшін жүгіруді жеңіл жарақаттармен физикалық белсенділік түрлерімен алмастыруға болады, мысалы, жүзу, велоспорт немесе йога.
Салмақты бақылау Артық салмақ тізе буындарына қосымша жүктеме түсіріп, буын тіндерінің тозуын тездетеді. Дене салмағын қалыпты деңгейде ұстау жүгіру кезінде қауіптерді азайтуға көмектеседі.
Тізе буындарының мәселелерін емдеу
Тізе буындарының проблемаларын емдеу зақымдану түрі мен ауырлығына байланысты өзгереді. Кейбір жағдайларда келесі әдістер ұсынылуы мүмкін:
Медикаментозды емдеу Қабынуды басу және ауырсынуды жеңілдету үшін ибупрофен немесе напроксен сияқты қабынуға қарсы препараттар қолданылуы мүмкін. Қажет болса, гиалурон қышқылы немесе стероидты инъекциялар тағайындалуы мүмкін.
Физиотерапия Физиотерапевт тізе буыны айналасындағы бұлшықеттерді нығайтуға арналған арнайы жаттығулар ұсына алады, бұл буынға түсетін жүктемені азайтуға және қозғалғыштығын жақсартуға көмектеседі.
Хирургиялық араласу Ауыр зақымданулар (мысалы, менисктің жыртылуы немесе остеоартриттің ауыр кезеңі) болған жағдайда хирургиялық араласу, оның ішінде артроскопия немесе тізе буынын толық ауыстыру көрсетілуі мүмкін.
Физиотерапия Физиотерапевт тізе буыны айналасындағы бұлшықеттерді нығайтуға арналған арнайы жаттығулар ұсына алады, бұл буынға түсетін жүктемені азайтуға және қозғалғыштығын жақсартуға көмектеседі.
Хирургиялық араласу Ауыр зақымданулар (мысалы, менисктің жыртылуы немесе остеоартриттің ауыр кезеңі) болған жағдайда хирургиялық араласу, оның ішінде артроскопия немесе тізе буынын толық ауыстыру көрсетілуі мүмкін.
Қорытынды кеңестер
Тізе буындарымен проблемалары болған жағдайда жүгіруге болады, бірақ бұл сұраққа мұқият қарау қажет. Дәрігермен кеңесіп, дұрыс кеңестерді ұстана отырып, жүгіруді жалғастыруға және осы физикалық белсенділіктің пайдасын алуға болады, бірақ денсаулыққа қауіп төндірмей. Жүгіру техникасын дұрыс орындау, аяқ киім мен жаттығу режимін таңдау және буындарды қолдауға арналған жаттығуларды орындау маңызды.
