Сколиоз — бұл омыртқа бағанының бүйірге қисылуы, ол көбінесе жасөспірімдер шағында, әсіресе өсу кезеңінде дамиды. Бұл ауру физикалық және психологиялық қиындықтар тудыруы мүмкін, бірақ уақытында анықталып, дұрыс емдеу жолдарын қолданса, симптомдарды азайтып, өмір сапасын жақсартуға болады. Бұл мақалада сколиоздың не екені, оны қалай анықтауға болатыны және емдеу мен алдын алу шаралары туралы айтылады.
Сколиоз дегеніміз не?
Сколиоз — бұл омыртқа бағанының бүйірге қисылуы, ол "S" немесе "C" әріптерінің пішінін ала алады. Көбінесе бұл ауру жасөспірімдер кезеңінде (10–15 жаста) дамиды, өйткені дененің тез өсуі байқалады. Сколиоз туа пайда болуы мүмкін, бірақ көп жағдайда оның пайда болу себебі белгісіз болып қалады (идиопатиялық сколиоз). Сонымен қатар, бұл ауру нерв-бұлшықет аурулары немесе омыртқа жарақаттары сияқты басқа аурулардың салдарынан да дами алады.
Сколиоз жеңіл, орташа немесе ауыр болуы мүмкін, бұл қисылу бұрышына байланысты. Ауыр жағдайларда омыртқа бағанының қисылуы тыныс алу қиындықтарын, ауырсынуды және басқа физикалық проблемаларды тудыра алады. Дегенмен, көптеген жасөспірімдер дұрыс емдеу алып, қалыпты өмір сүре алады.
Сколиозды қалай анықтауға болады?
Сколиозды, әсіресе бастапқы кезеңде, байқау қиын болуы мүмкін, себебі симптомдар анық көрінбеуі мүмкін. Мына белгілерге назар аударыңыз:
- Омыртқа бағанының қисылуы: Жасөспірім тік тұрған кезде омыртқа бағаны бүйірге қисаятындығы байқалады. Бір иық немесе жамбас екіншісінен жоғарырақ болуы мүмкін.
- Дұрыс емес тұрған пішін: Егер жасөспірім бір жаққа иіліп тұрса немесе басы денесіне қарағанда ауытқыса, бұл сколиоз белгісі болуы мүмкін.
- Иықтардың немесе жамбастың теңсіздігі: Арқаның бір жағы екінші жағына қарағанда көбірек шығыңқы болуы мүмкін.
- Арқа ауырсынуы: Жасөспірімдер дене шынықтыру немесе ұзақ уақыт отыру кезінде арқасының ауырғанын айта алады.
Диагнозды растау үшін әдетте рентген зерттеуі жүргізіледі, ол омыртқа бағанының қисылу бұрышын анықтауға мүмкіндік береді. Егер сколиоздың белгілері байқалса, дәрігерге немесе маманға кеңес алу маңызды.
Жасөспірімдердегі сколиозды қалай емдеуге болады?
Сколиозды емдеу әдістері қисылу дәрежесіне, жасөспірімнің жасына және оның өсуінің жалғасуына байланысты таңдалады. Негізгі емдеу әдістері:
1.Байқау және бақылау
Егер омыртқа бағанының қисылуы аз болса (20 градустан аз) және жасөспірім әлі өсіп жатса, дәрігер тұрақты бақылауды ұсынуы мүмкін. Бұл жылына бір рет рентген сүруін қамтиды. Кейбір жағдайларда емдеу қажет емес, бірақ омыртқа бағанының жағдайын бақылау маңызды.
2. Корсет кию
Егер қисылу дәрежесі 20-40 градус аралығында болса және жасөспірім әлі өсіп жатса, дәрігер корсет киюді ұсынуы мүмкін. Корсет омыртқа бағанының қисылуын баяулатуға немесе тоқтатуға көмектеседі. Корсеттің бірнеше түрі бар, және маман әрбір жағдайға ең қолайлысын таңдайды.
Корсетті дәрігердің ұсыныстарын сақтай отырып, күні бойы кию қажет. Бұл омыртқа бағанының жағдайын тұрақтандырудың тиімді әдісі.
3. Дене шынықтыру жаттығулары
Дене шынықтыру сколиозды емдеудің маңызды бөлігі болып табылады. Арнайы жаттығулар омыртқа бағанын қоршаған бұлшықеттерді нығайтады, тұрған пішінді жақсартады және ауырсынуды азайтады. Физиотерапевт әрбір жасөспірімге қисылудың түрі мен дәрежесіне байланысты жеке жаттығулар жинағын ұсынады.
Дене шынықтыру арқаны нығайтып, ауырсынуды азайтуға көмектеседі. Сонымен қатар, физиотерапевт бұлшықеттерді дұрыс созу және нығайту әдістерін үйретеді.
4. Хирургиялық емдеу
Көптеген жасөспірімдерге хирургиялық операция қажет емес. Дегенмен, егер омыртқа бағанының қисылуы 40 градустан асса және тыныс алу қиындықтарын немесе тұрақты ауырсынуды тудырса, операция қажет болуы мүмкін. Операция кезінде омыртқа бағанын түзетіп, металл штангалар мен бұрандалар арқылы бекітеді.
Операция тек ауыр жағдайларда және мамандардың мұқият бағасынан кейін ғана жүргізіледі. Операциядан кейін арқаны қалпына келтіру үшін физиотерапия қажет.
Сколиоздың алдын алу үшін не істеуге болады?
Сколиозды толығымен болдырмау әрдайым мүмкін емес, бірақ оның даму қаупін азайтуға көмектесетін бірнеше ұсыныстар бар:
- Дұрыс тұрған пішінді сақтау: Ұзақ уақыт бойы иіліп отырмау және тік тұру маңызды.
- Дене шынықтыру: Арқа бұлшықеттерін нығайту және тұрған пішінді жақсарту сколиоздың даму қаупін азайтады. Жүзу, йога және пилатес сияқты жаттығулар пайдалы.
- Ауыр заттарды көтеруден аулақ болу: Сколиозы бар жасөспірімдерге омыртқа бағанына қысым келтіретін ауыр заттарды көтеруден аулақ болу керек.
Қорытынды
Жасөспірімдердегі сколиоз — бұл физикалық және эмоционалдық қиындықтар тудыра алатын ауру. Дегенмен, дұрыс емдеу және омыртқа бағанына көңіл бөлу арқылы бұл диагнозы бар жасөспірімдер қалыпты өмір сүре алады. Сколиоздың алғашқы белгілерін уақытында байқап, дәрігерге кеңес алу маңызды. Дұрыс тұрған пішін, дене шынықтыру және тұрақты бақылау жасөспірімдерге өсу кезеңінде омыртқа бағанының денсаулығын сақтауға көмектеседі.
