Аллергия — бұл организмнің көбінесе зиянсыз деп саналатын белгілі бір заттарға жоғары сезімталдығы. Аллергиялық реакциялар түрлі тағамдар, заттар, гүлдердің тозаңы және дәрі-дәрмектерге болуы мүмкін. Бұл мақалада біз жиі аллергия тудыратын тағамдар мен заттар, аллергияның белгілері, диагностикасы мен емдеу әдістері, сондай-ақ дәрігерлердің аллергиялық реакцияларды алдын алу бойынша кеңестерін қарастырамыз.
Аллергия деген не?
Аллергия — бұл иммундық жүйенің организм үшін қауіпсіз деп саналған заттарға артық реакциясы. Бұл заттар аллергендер деп аталады. Аллергиясы бар адам аллергенмен байланысқан кезде, оның иммундық жүйесі онымен күресе бастайды, бұл қабыну мен әртүрлі белгілерге, мысалы, қышыма, бөртпе, ісіну және басқаларға әкелуі мүмкін.
Аллергияның себептері
Аллергияның негізгі себебі иммундық жүйенің шамадан тыс белсенділігі болып табылады. Генетикалық бейімділік, қоршаған орта әсерлері, стресс және дұрыс емес тамақтану аллергиялық аурулардың дамуына ықпал етуі мүмкін. Аллергендер табиғи (гүл тозаңы, жануарлардың жүні) және синтетикалық (косметика мен дәрі-дәрмектердегі химиялық заттар) болуы мүмкін.
Аллергия тудыратын тағамдар
Тағамдар аллергия тудыратын ең көп таралған аллергендердің бірі болып табылады. Тағамға аллергияның белгілері жеңіл бөртпеден бастап, анафилаксия сияқты ауыр реакцияларға дейін өзгеруі мүмкін.
1. Жаңғақтар
Жаңғақтар, әсіресе жержаңғақ — ең күшті аллергендердің бірі. Жаңғаққа аллергия түрлі реакцияларды тудыруы мүмкін, оның ішінде тері бөртпелері, ісіну, тыныс алу қиындықтары және анафилаксия, ол дереу медициналық көмекті қажет етеді.
Жаңғақтар қосылған тағамдар:
- Жержаңғақ
- Бадем
- Фисташкалар
- Кешью
- Үлкен жаңғақ
2. Сүт
Сүтке аллергия көбінесе балаларда кездеседі, бірақ ол ересек адамдарда да болуы мүмкін. Бұл сүттің ақуызына (казеин және сарысулы ақуыздар) реакция болып табылады, ол тері бөртпелерінен бастап, құсу немесе ісіну сияқты ауыр белгілерге әкелуі мүмкін.
Сүт қосылған тағамдар:
- Сүт және сүт өнімдері (ірімшік, йогурт, кефир)
- Нан өнімдері мен кондитерлік бұйымдар
3. Жұмыртқа
Жұмыртқаға аллергия көбінесе балаларда байқалады, бірақ ол ересек адамдарда да сақталуы мүмкін. Аллергия белгілері тері бөртпелерін, іш ауруы мен асқазан-ішек ауруларын қамтуы мүмкін.
Жұмыртқа қосылған тағамдар:
- Жұмыртқа кез келген түрде
- Жұмыртқасы бар тағамдар (кондитерлік бұйымдар, майонез, нан)
4. Балық және теңіз өнімдері
Балық пен теңіз өнімдеріне аллергия — ең кең таралған аллергиялардың бірі, әсіресе бұл тағамдар дәстүрлі диетаның бір бөлігі болып табылатын елдерде. Аллергия тамақтан кейін бірден немесе бірнеше сағаттан кейін көрінуі мүмкін.
Аллергия тудыратын балықтар мен теңіз өнімдері:
- Балық (лосось, тунец, треска)
- Теңіз өнімдері (түйе, мидия, краб)
5. Бидай
Бидайға аллергия балаларда жиі кездеседі және әртүрлі белгілерді тудыруы мүмкін, оның ішінде тері бөртпелері, асқазан-ішек бұзылыстары, тіпті тыныс алу қиындықтары. Селиякия ауруынан (автоиммундық ауру) айырмашылығы, бидайға аллергия иммундық жүйемен байланысты.
Бидай қосылған тағамдар:
- Нан және нан өнімдері
- Пасталар
- Кондитерлік бұйымдар
6. Соя өнімдері
Соя өнімдері де аллергиялық реакция тудыруы мүмкін, әсіресе балаларда. Сояға аллергия жиі тері бөртпелері, ісіну және тыныс алу проблемаларымен көрінеді.
Соя қосылған тағамдар:
- Соя сүті
- Тофу
- Соя соусы
- Соя ақуызы бар тағамдар
7. Жемістер мен көкөністер
Кейбір жемістер мен көкөністер аллергия тудыруы мүмкін, әсіресе гүл тозаңдарына аллергиясы бар адамдарда. Бұл құбылыс ауыз қуысының аллергиялық синдромы деп аталады. Белгілері ауызда, еріндерде және тамақта қышыма немесе ісінуден тұрады.
Аллергия тудыратын жемістер мен көкөністер:
- Алмалар
- Киви
- Шие
- Сабзи (сәбіз)
- Томаттар
Тағамға аллергия белгілері
Аллергия белгілері аллергеннің түріне және организмнің жеке ерекшеліктеріне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Тағамға аллергияның негізгі белгілері:
- Тері бөртпелері (көпіршікті қышыма, экзема)
- Еріндер, тіл және тамақтың ісінуі
- Тыныс алу қиындықтары
- Құсу және іштің ауыруы
- Диарея немесе асқазан аурулары
- Анафилаксия (ауыр аллергиялық реакция, дереу медициналық көмек қажет)
Аллергия диагностикасы
Тағамға немесе басқа заттарға аллергияны дәл диагностикалау үшін дәрігерге бару қажет. Ол бірнеше түрлі тексерулер жүргізуі мүмкін:
- Тері тесті: Теріге аз мөлшерде аллергендер тамызылып, организмнің реакциясы тексеріледі.
- Қан сынағы: IgE антителаларының деңгейі тексеріледі, олар аллергияның белгісі болып табылады.
- Диеталық сынақ: Күдікті тағамдарды диетадан алып тастау арқылы организмнің реакциясы бақыланады.
Аллергияны емдеу
Аллергияны емдеу оның түріне және ауырлық дәрежесіне байланысты болады. Жеңіл белгілерде аллергенмен байланысуды болдырмау және антигистаминдер қолдану жеткілікті. Анафилаксия сияқты ауыр реакцияларда жедел көмек және адреналин енгізу қажет болуы мүмкін.
Ұсыныстар:
- Антигистаминдер — гистаминнің әрекетін бөгейтін дәрілер, олар қабынуды және аллергия белгілерін басады.
- Кортикостероидтар — созылмалы аллергияларда қабынуды азайту үшін қолданылады.
- Эпинефрин (адреналин) — анафилаксияның шұғыл жағдайларында қолданылады.
Аллергиялық реакциялардың алдын алу
Аллергиялық реакциялардың алдын алу үшін бірнеше қарапайым ережелерді сақтау қажет:
- Аллергендермен байланысуды болдырмау — аллергиялық реакциялардың алдын алудың ең тиімді әдісі.
- Өнімдердің жапсырмаларын мұқият оқу — егер сіз белгілі бір тағамға аллергияңыз болса, өнімді сатып алғанда құрамын тексеріңіз.
- Аллергиялық дәрілерді қолдану — антигистаминдер немесе ингаляторлар белгілерді бақылауға көмектеседі.
Қорытынды ұсыныстар
Тағамға және басқа заттарға аллергия — бұл денсаулыққа үлкен назар аударуды талап ететін күрделі мәселе. Аллергия тудыратын тағамдар мен заттар туралы білу және дәрігердің ұсыныстарын сақтау жағымсыз салдарды болдырмауға және өмір сапасын жақсартуға көмектеседі. Егер сізде аллергияға күдік туындаса, міндетті түрде дәрігерге кеңес алып, мәселені дәл анықтау үшін диагностикалау қажет.
