Көктемде көптеген адамдар аллергияның асқынуымен бетпе-бет келеді. Бұл құбылыстың себептері табиғаттағы өзгерістермен және организмнің әртүрлі сыртқы факторларға реакциясымен байланысты. Бұл мақалада біз көктемде аллергияның асқынуының себептерін, пайда болатын симптомдарын және оны қалай болдырмау немесе жеңілдету жолдарын қарастырамыз.
Аллергия дегеніміз не?
Аллергия — бұл организмнің белгілі бір заттарға, көбінесе басқа адамдар үшін қауіпсіз заттарға жоғары сезімталдығы. Бұл заттар аллергендер деп аталады. Аллергиялық реакция кезінде иммундық жүйе бұл заттарды қауіп ретінде қабылдайды және олармен күресу үшін әрекет етеді, нәтижесінде жағымсыз симптомдар пайда болады.
Аллергияның негізгі түрлері
Аллергия әртүрлі болуы мүмкін, ол қандай аллергеннің организмге әсер етуіне байланысты. Көктемде жиі кездесетін аллергия түрлері:
- Пыльцалық аллергия (маусымдық аллергиялық ринит) – көктемде өсімдіктердің пыльцасына аллергия.
- Үй жануарларына аллергия – жануарлардың жүні мен қабыршақтары аллергияның асқынуына себеп болуы мүмкін.
- Немесе зең саңырауқұлақтарына аллергия – көктемде ауадағы саңырауқұлақ спораларының саны артады.
Неліктен көктемде аллергия асқынады?
Көктемде ауадағы аллергендердің мөлшері айтарлықтай артады. Аллергияның асқынуының негізгі себептері:
Өсімдіктердің гүлдеуі
Көктемде көптеген өсімдіктер гүлдеп, ауаға пыльца тастайды. Аллергиясы бар адамдар үшін пыльца — күшті тітіркендіргіш. Әсіресе наурыз бен мамыр айлары аралығында бөріқарақат, тұт, тополь және басқа ағаштардың гүлдеуі кезінде ауадағы пыльцаның мөлшері жоғары болады.
Зең саңырауқұлақтары
Көктемде ылғалдылықтың жоғарылауы зең саңырауқұлақтарының көбеюіне ықпал етеді. Зеңнің споралары да аллерген болып табылады және олардың ауада көп болуы аллергиялық реакцияларды тудыруы мүмкін.
Жылы ауа райы мен ылғалдылық
Жылы және ылғалды ауа райы пыльца мен саңырауқұлақ спораларының белсенділігін арттырады, бұл аллергиялық реакциялардың асқынуына әкеледі. Сонымен қатар, гүлдену кезеңі дәл осы уақытқа сәйкес келеді, бұл аллергияның пайда болу ықтималдығын арттырады.
Ауадағы пыльцаның артуы
Өсімдіктерден басқа, көктемде әсіресе жасыл өсімдіктер көп болатын жерлерде пыльдің қозғалысы күшейеді. Пыль мен өсімдіктердің пыльцасы — аллергияны асқындыратын негізгі аллергендер.
Көктемде көптеген өсімдіктер гүлдеп, ауаға пыльца тастайды. Аллергиясы бар адамдар үшін пыльца — күшті тітіркендіргіш. Әсіресе наурыз бен мамыр айлары аралығында бөріқарақат, тұт, тополь және басқа ағаштардың гүлдеуі кезінде ауадағы пыльцаның мөлшері жоғары болады.
Зең саңырауқұлақтары
Көктемде ылғалдылықтың жоғарылауы зең саңырауқұлақтарының көбеюіне ықпал етеді. Зеңнің споралары да аллерген болып табылады және олардың ауада көп болуы аллергиялық реакцияларды тудыруы мүмкін.
Жылы ауа райы мен ылғалдылық
Жылы және ылғалды ауа райы пыльца мен саңырауқұлақ спораларының белсенділігін арттырады, бұл аллергиялық реакциялардың асқынуына әкеледі. Сонымен қатар, гүлдену кезеңі дәл осы уақытқа сәйкес келеді, бұл аллергияның пайда болу ықтималдығын арттырады.
Ауадағы пыльцаның артуы
Өсімдіктерден басқа, көктемде әсіресе жасыл өсімдіктер көп болатын жерлерде пыльдің қозғалысы күшейеді. Пыль мен өсімдіктердің пыльцасы — аллергияны асқындыратын негізгі аллергендер.
Көктемгі аллергияның белгілері
Аллергияның белгілері аллергенге байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Ең жиі кездесетін белгілер:
- Ринит (мұрынның бітелуі): мұрынның бітелуі, түшкіру, мұрын мен тамақтың қышуы.
- Конъюнктивит: көздің қызаруы, қышуы және жас ағуы.
- Жөтел және тыныс жетіспеушілігі: белгілер бронхит немесе астма сияқты болуы мүмкін.
- Тері бөртпелері: аллергиялық реакциялар теріде бөртпелер, қызарулар және қышыма ретінде көрінуі мүмкін.
Маңызды: аллергияның белгілері суық тию немесе вирустық аурулардың белгілерімен ұқсас болуы мүмкін, сондықтан диагноз қою өте маңызды.
Аллергиялық реакцияны қалай диагностикалауға болады?
Дәл диагноз қою және аллергенді анықтау үшін аллергологқа қаралу қажет. Диагностика әдістері:
Тері сынамалары
Бұл әдіс аллергеннің аз мөлшерін пациенттің терісіне жағу арқылы жүргізіледі. Егер аллергиялық реакция пайда болса, бұл аллергенге аллергияның бар екендігін білдіреді.
IgE қан анализі
Қан анализі IgE иммуноглобулині деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл ақуыз аллергиялық реакция кезінде организмде пайда болады. Бұл әдіс өсімдіктердің пыльцасына, зеңге, жануарларға және басқа аллергендерге реакцияны анықтауға көмектеседі.
Провокациялық сынақтар
Кейде аллергеннің нақты қайсысы реакция тудыратынын анықтау үшін провокациялық сынақтар жасалады. Бұл әдіс сирек қолданылады, себебі ол қатаң медициналық бақылауды талап етеді.
Бұл әдіс аллергеннің аз мөлшерін пациенттің терісіне жағу арқылы жүргізіледі. Егер аллергиялық реакция пайда болса, бұл аллергенге аллергияның бар екендігін білдіреді.
IgE қан анализі
Қан анализі IgE иммуноглобулині деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл ақуыз аллергиялық реакция кезінде организмде пайда болады. Бұл әдіс өсімдіктердің пыльцасына, зеңге, жануарларға және басқа аллергендерге реакцияны анықтауға көмектеседі.
Провокациялық сынақтар
Кейде аллергеннің нақты қайсысы реакция тудыратынын анықтау үшін провокациялық сынақтар жасалады. Бұл әдіс сирек қолданылады, себебі ол қатаң медициналық бақылауды талап етеді.
Көктемгі аллергияны емдеу
Аллергияны емдеу кешенді болуы керек және симптомдарды жеңілдетуге және олардың болашақта қайталануын болдырмауға бағытталуы тиіс. Емдеудің негізгі әдістері:
Антигистаминдер
Антигистаминдер — гистаминнің әсерін бөгейтін дәрілер. Олар қышуды, ісінуді, түшкіруді және жас ағуды азайтады.
Мысалы: Цетиризин, Лоратадин, Дезлоратадин.
Кортикостероидты препараттар
Қатты аллергия түрлері үшін мұрын спрейлері немесе тыныс алу жолдарына арналған ингаляторлар түрінде кортикостероидтар қолданылуы мүмкін. Олар шырышты қабықшалардың қабынуын және ісінуін азайтуға көмектеседі.
Иммунотерапия (аллергенге спецификалық терапия)
Егер аллергия өте күшті болса, дәрігер аллергенге спецификалық иммунотерапияны ұсынуы мүмкін. Бұл әдіс кезінде пациентке бірнеше ай бойы кішкене дозалармен аллерген енгізіліп, олардың мөлшері біртіндеп арттырылады. Бұл организмге аллергенге бейімделуге және оған сезімталдықты төмендетуге көмектеседі.
Жергілікті препараттар
Сонымен қатар, мұрынды жеңілдететін спрейлер мен көзге арналған тамшыларды қолдануға болады, олар көздегі қабынуды және қышуды азайтады.
Антигистаминдер — гистаминнің әсерін бөгейтін дәрілер. Олар қышуды, ісінуді, түшкіруді және жас ағуды азайтады.
Мысалы: Цетиризин, Лоратадин, Дезлоратадин.
Кортикостероидты препараттар
Қатты аллергия түрлері үшін мұрын спрейлері немесе тыныс алу жолдарына арналған ингаляторлар түрінде кортикостероидтар қолданылуы мүмкін. Олар шырышты қабықшалардың қабынуын және ісінуін азайтуға көмектеседі.
Иммунотерапия (аллергенге спецификалық терапия)
Егер аллергия өте күшті болса, дәрігер аллергенге спецификалық иммунотерапияны ұсынуы мүмкін. Бұл әдіс кезінде пациентке бірнеше ай бойы кішкене дозалармен аллерген енгізіліп, олардың мөлшері біртіндеп арттырылады. Бұл организмге аллергенге бейімделуге және оған сезімталдықты төмендетуге көмектеседі.
Жергілікті препараттар
Сонымен қатар, мұрынды жеңілдететін спрейлер мен көзге арналған тамшыларды қолдануға болады, олар көздегі қабынуды және қышуды азайтады.
Көктемдегі аллергияның асқынуын болдырмау бойынша кеңестер
Көктемде аллергияның белгілерін азайту үшін бірнеше ұсыныстарды орындау маңызды:
Ашық ауада болуды шектеу
Өсімдіктердің пыльцасы әдетте таңертең және кешке көп тарайды. Мүмкін болса, осы уақыттарда сыртқа шықпауға тырысыңыз, осылайша аллергендермен байланысуды азайтуға болады.
Терезелерді жабыңыз және кондиционерлерді пайдаланыңыз
Гүлдену кезінде терезелерді жабық ұстау және сүзгісі бар кондиционерлерді қолдану пыльцаның үйге енуін болдырмайды.
Көшеде серуендеуден кейін киім ауыстырып, шашты жуыңыз
Көшеде жүргеннен кейін киіміңізді ауыстырып, шашыңызды жуу керек, өйткені пыльца осы заттарға жабысып қалуы мүмкін.
Қол мен бетті жиі жуу
Қол мен бетті жиі жуу аллергендерден құтылуға көмектеседі, олар теріге түсуі мүмкін.
Ауа ылғалдандырғыштарды қолдану
Ауа ылғалдандырғыштары үйдегі шаң мен аллергендердің мөлшерін азайтуға көмектеседі. Бұл әсіресе құрғақ ауасы бар бөлмелерде пайдалы.
Өсімдіктердің пыльцасы әдетте таңертең және кешке көп тарайды. Мүмкін болса, осы уақыттарда сыртқа шықпауға тырысыңыз, осылайша аллергендермен байланысуды азайтуға болады.
Терезелерді жабыңыз және кондиционерлерді пайдаланыңыз
Гүлдену кезінде терезелерді жабық ұстау және сүзгісі бар кондиционерлерді қолдану пыльцаның үйге енуін болдырмайды.
Көшеде серуендеуден кейін киім ауыстырып, шашты жуыңыз
Көшеде жүргеннен кейін киіміңізді ауыстырып, шашыңызды жуу керек, өйткені пыльца осы заттарға жабысып қалуы мүмкін.
Қол мен бетті жиі жуу
Қол мен бетті жиі жуу аллергендерден құтылуға көмектеседі, олар теріге түсуі мүмкін.
Ауа ылғалдандырғыштарды қолдану
Ауа ылғалдандырғыштары үйдегі шаң мен аллергендердің мөлшерін азайтуға көмектеседі. Бұл әсіресе құрғақ ауасы бар бөлмелерде пайдалы.
Қорытынды
Көктемде аллергияның асқынуы — кең таралған құбылыс. Бұл өсімдіктердің гүлдеуі, ылғалдылықтың артуы және ауадағы зең саңырауқұлақтарының болуы сияқты факторлармен байланысты. Аллергияның белгілерін жеңілдету үшін оны уақытында диагностикалап, антигистаминдер, кортикостероидтар және аллергенге спецификалық терапия сияқты емдеу әдістерін қолдану маңызды. Жоғарыда келтірілген қарапайым кеңестерді орындау арқылы аллергендермен байланысуды азайтып, көктемде аллергияның асқынуын болдырмауға болады.
