Шаршау – бұл организмнің физикалық немесе ақыл-ой күш салуына табиғи реакциясы, бірақ ол сонымен қатар әртүрлі аурулардың, соның ішінде жүрек жетіспеушілігінің симптомы болуы мүмкін. Кейде қарапайым шаршауды жүректің жұмысындағы ауыр бұзылулардан ажырату қиын болуы мүмкін. Бұл мақалада біз жүрек жетіспеушілігінің негізгі белгілерін, диагностикасы мен емі туралы қарастырып, дәрігерлердің қарапайым шаршаудың маманға қаралуға себеп болатын жағдайларын қалай дұрыс тануға болатыны туралы кеңестерін ұсынамыз.
1. Жүрек жетіспеушілігі деген не?
Жүрек жетіспеушілігі (немесе созылмалы жүрек жетіспеушілігі) – бұл жүректің қанды тиімді айдау мүмкіншілігінің болмауы, бұл организмнің оттегі мен қоректік заттарға деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға кедергі келтіреді. Бұл ауру баяу дамуы мүмкін және оның белгілері қарапайым шаршаумен ұқсас болуы мүмкін, бұл ерте кезеңдерде диагноз қоюды қиындатады.
2. Жүрек жетіспеушілігінің себептері
- Атеросклероз: Артерияларда холестериннің бляшкаларының түзілуіне байланысты қан айналымының бұзылуы.
- Гипертония: Ұзақ уақыт бойы жоғары артериялық қысым жүректі әлсіретіп, оны зақымдауы мүмкін.
- Инфаркт миокарда: Жүрек бұлшық етінің қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуынан туындайтын зақымдануы.
- Кардиомиопатия: Жүрек бұлшық етінің ауруы, инфекциялар, алкоголь немесе генетикалық факторлардан дамуы мүмкін.
3. Жүрек жетіспеушілігінің белгілері
Жүрек жетіспеушілігінің белгілері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ олардың көпшілігі жалпы шаршау мен қысылу сезімі ретінде байқалады. Бұл белгілерді қарапайым шаршаудан ажырата білу маңызды, сонда уақытылы медициналық көмек алуға болады.
Жүрек жетіспеушілігінің жалпы белгілері:
- Қысылу: Әсіресе физикалық жүктеме кезінде немесе жату кезінде.
- Ісіну: Іштің көлемінің ұлғаюы және аяқтардағы ісінулер.
- Шаршау: Тұрақты шаршау, ол демалғаннан кейін де өтпейді.
- Жүректің жылдам немесе ретсіз соғуы: Жүрек жиі немесе үзіліссіз соғуы мүмкін.
- Тамақтану қабілетінің жоғалуы және жүрек айнуы: Бұл белгілер жүрек жетіспеушілігінің кеш кезеңдерінде жиі кездеседі.
- Кеуде қуысындағы ауырлық сезімі: Кейде кеуде клеткасында қысылу немесе ауырлық сезімі пайда болады.
Ерте кезеңде жүрек жетіспеушілігінің белгілері әлсіз көрініс табуы мүмкін және қарапайым шаршау немесе аздап қысылу сияқты көрінуі мүмкін.
4. Шаршауды жүрек жетіспеушілігінен қалай ажыратуға болады?
Шаршау мен жүрек жетіспеушілігінің белгілері ұқсас болғанымен, бұл екі жағдайдың маңызды айырмашылықтары бар.
Негізгі айырмашылықтар:
- Шаршаудың ұзақтығы: Қарапайым шаршау әдетте демалғаннан кейін өтеді, ал жүрек жетіспеушілігінен туындайтын шаршау тіпті түнде ұйықтағаннан кейін де сақталады.
- Физикалық жүктеме кезінде қысылу: Жүрек жетіспеушілігі бар адамдарда тіпті аз физикалық жүктемелер, мысалы, баспалдақпен көтерілсеңіз немесе серуендесеңіз де қысылу пайда болады. Ал қарапайым шаршауда қысылу тек ауыр физикалық жүктеме кезінде байқалады.
- Ісіну және веналардың ісінуі: Шаршау ісіну мен ісіктермен бірге жүрмейді, ал жүрек жетіспеушілігі жиі аяқтар, тобықтар және іште ісіну тудырады.
- Түнгі белгілер: Жүрек жетіспеушілігі жату жағдайында қысылуды тудырып, адамды түнде оятуға мәжбүр етеді, ал қарапайым шаршау мұндай проблемаларды туғызбайды.
- Жүрек ауруларының созылмалы проблемалары: Жүрек жетіспеушілігі бар адамдарда инфаркт, гипертония немесе басқа жүрек ауруларының тарихы болуы мүмкін, ал қарапайым шаршау сирек осындай аурулармен байланысты болады.
5. Қашан дәрігерге жүгіну қажет?
Егер төмендегідей белгілер байқалса, дереу дәрігерге қаралу керек:
- Тұрақты шаршау, демалғаннан кейін де өтпейді.
- Қысылу, әсіресе түнде немесе минималды физикалық жүктемеден кейін.
- Аяқтар немесе іштің ісінуі.
- Жүректің жылдам немесе ретсіз соғуы.
6. Жүрек жетіспеушілігін диагностикасы
Жүрек жетіспеушілігін анықтау үшін дәрігер бірнеше зерттеулер тағайындауы мүмкін. Бұл жағдайдың жүрекпен немесе басқа аурулармен байланысын нақты анықтауға көмектеседі.
Негізгі диагностикалық әдістер:
- ЭКГ (Электрокардиография): Жүректің электрлік белсенділігін бағалауға және бұзылуларды анықтауға көмектеседі.
- ЭхоКГ (Эхокардиография): Жүректің өлшемдерін, функцияларын және құрылымын бағалайтын ультрадыбыстық зерттеу.
- Кеуде қуысының рентгенографиясы: Өкпеде сұйықтықтың тұрып қалуының белгілерін анықтау үшін.
- Қан талдаулары: Жүрек жетіспеушілігінде жоғарылайтын натрийуретикалық пептидтердің деңгейін бағалау үшін.
- Жүктемеге сынақ: Жүректің физикалық жүктеме кезінде қалай әрекет ететінін бағалау үшін.
7. Жүрек жетіспеушілігінің емі
Жүрек жетіспеушілігінің емі аурудың деңгейіне, оның пайда болу себебіне және науқастың жағдайына байланысты болады.
Негізгі емдеу әдістері:
- Дәрілік емдеу:
- Диуретиктер: Ісінулер мен денедегі артық сұйықтықты азайтуға көмектесетін препараттар.
- АПФ ингибиторлары (ангиотензин-конвертирующий фермент): Жүректің жұмысын жақсартуға көмектеседі.
- Бета-блокаторлар: Жүрек ритмін қалыпқа келтіреді және жүрекке түсетін жүктемені азайтады.
- Антикоагулянттар: Қан ұйығыштарының пайда болуын болдырмауға көмектеседі.
- Тіршілік дағдысын түзету:
- Тұзды шектейтін диета: Ісінулерді азайтуға және жүректің жағдайын жақсартуға көмектеседі.
- Орташа физикалық белсенділік: Реткі серуендер мен дене жаттығулары қан айналымын жақсартуға көмектеседі.
- Шылым шегуден және алкогольден бас тарту: Бұл факторлар жүректің жұмысын нашарлатады.
- Хирургиялық емдеу:
- Кейбір жағдайларда кардиостимулятор орнату немесе жүрекке ота жасау қажет болуы мүмкін.
8. Жүрек жетіспеушілігінің алдын алу
Жүрек жетіспеушілігінің даму қаупін азайту үшін денсаулықты бақылап, бірнеше қарапайым кеңестерге құлақ асу маңызды:
- Артериялық қысымды және холестерин деңгейін қалыпты ұстау.
- Салмақты бақылау және семіздіктен аулақ болу.
- Жүрек ауруларының созылмалы аурулары бар болса, кардиологиялық тексерулерді үнемі жүргізу.
9. Қорытынды ұсыныстар
Жүрек жетіспеушілігін қарапайым шаршаудан ажырату қиын болуы мүмкін, себебі белгілері ұқсас келеді. Бірақ денсаулықты мұқият бақылап, қысылу, ісіну және тұрақты шаршау сияқты белгілерді ескерсеңіз, ауруды уақытында анықтауға болады. Мұндай белгілер пайда болған жағдайда, дәрігерге уақыт жоғалтпай қаралған жөн.
Жүрек аурулары туралы қосымша ақпарат және оларды алдын алу туралы көбірек білу үшін, веб-сайтымыздағы басқа мақалалармен танысыңыз.
