Аритмияның симптомдары: қалай анықтауға болады және не істеу керек?

Аритмия – жүрек соғу ритмінің бұзылуы, ол жүректің жиырылуын басқарушы электрлік сигналдардың бұзылуы салдарынан пайда болады. Бұл жүректің тым тез, тым баяу немесе ретсіз соғуына әкелуі мүмкін. Аритмия бүкіл әлемде миллиондаған адамдарды қамтиды және әртүрлі формада көрінуі мүмкін, бұған байланысты оның қауіптілігі мен емдеудің қажеттілігі әртүрлі болады. Кейде аритмия зиянсыз болуы мүмкін, бірақ кейде ол өмірге қауіп төндіретін жағдайларға алып келуі мүмкін.

Қазіргі уақытта аритмия — жүрек ауруларының кең таралған түрі болып табылады және жүрек-қантамыр жүйесімен байланысты көптеген өлімдер мен ауруларға себеп болады. 2030 жылға дейін аритмиядан зардап шегетін адамдар саны тек Еуроодақта 8-10 миллионға дейін өсетіні болжануда.

Бұл мақалада біз аритмияның симптомдарын қалай тануға болатынын, оның себебін және диагностика мен емдеуге қандай шаралар қолдануға болатынын қарастырамыз.

Аритмия деген не?

Аритмия – жүректің қалыпты ритмінің бұзылуы. Жүрек әдетте белгілі бір жиілікпен соғады, ал осы процесс жүректен өтетін электрлік импульстармен басқарылады. Бұл импульстар бұзылған кезде әртүрлі аритмия түрлері пайда болуы мүмкін:

Тахикардия (жүректің тез соғуы) – жүрек қалыптыдан жылдамырақ, минутына 100 соғудан жиі соғады.
Брадикардия (жүректің баяу соғуы) – жүрек минутына 60 соғудан аз соғады.
Ретсіз жүрек соғуы – жүрек соғуларымен үзілістер мен ретсіздік байқалады.
Жүрек аласапырандығы (фибрилляция предсердий) – жүректің сол жақ атриумының жиырылуы тиімді емес және ретсіз, бұл ұйыған қанның пайда болу қаупін арттырады.

Аритмия зиянсыз болуы мүмкін, бірақ ол ауыр асқынуларға, мысалы, инсульт, жүрек жеткіліксіздігі немесе кенеттен өлімге әкелуі мүмкін.

Аритмияның себептері мен қауіп факторлары

Аритмия әртүрлі себептермен пайда болуы мүмкін, көбінесе бірнеше факторлардың үйлесуі оны дамытуға ықпал етеді. Ең көп таралған себептер:

Жүрек аурулары. Бұл ишемиялық жүрек ауруы, миокард инфарктісі, гипертония немесе жүрек клапандарының ақаулары болуы мүмкін. Бұл аурулар жүректегі электрлік сигналдардың дұрыс өткізілуін бұзады.
Жоғары қан қысымы. Қан қысымының үнемі жоғары болуы жүрек пен қан тамырларының құрылымын өзгертіп, аритмия қаупін арттырады.
Гормондық бұзылулар. Мысалы, қалқанша без аурулары жүректің ритмін бұзуы мүмкін.
Стресс және алаңдаушылық бұзылыстары. Эмоционалдық жүктемелер жүрек соғу жылдамдығын арттырып, аритмияны қоздыруы мүмкін.
Алкоголь немесе есірткі тұтыну. Бұл заттар жүректің қалыпты жұмысын бұзуы мүмкін.
Бақыланбайтын дәрілер. Кейбір дәрілер жүрек ритмінде жанама әсерлер туғызуы мүмкін.

Сонымен қатар, генетикалық бейімділік және жасы да маңызды рөл атқарады. Қарт адамдар мен жүрек ауруларының отбасылық тарихы бар адамдарда аритмияның пайда болу қаупі айтарлықтай жоғары.

Аритмияның қауіпті топтары

Аритмияның даму қаупі жоғары адамдар бірнеше түрлі факторларға байланысты болуы мүмкін, оның ішінде генетикалық және жүрек-қан тамырлары жүйесіне әсер ететін факторлар бар.

Аритмия үшін негізгі қауіп топтары:

Қарт адамдар. Жасы ұлғайған сайын жүрек пен қан тамырлары өзгерістерге ұшырап, аритмия пайда болу ықтималдығы артады. Статистика бойынша 65 жастан асқан адамдардың 10%-дан астамы әртүрлі аритмия түрлерінен зардап шегеді.
Жүрек аурулары бар адамдар. Ишемиялық жүрек ауруы, миокард инфарктісін өткергендер, созылмалы жүрек жеткіліксіздігімен немесе басқа жүрек-қан тамырлары ауруларымен ауыратындар қауіп тобына жатады.
Жоғары қан қысымы бар адамдар. Қан қысымының жоғары болуы жүрек пен қан тамырларының құрылымын зақымдайды, бұл жүрек ритмінің бұзылуына әкеледі. Гипертония аритмияның негізгі себептерінің бірі болып табылады, әсіресе қартайған кезде.
Қалқанша безінің жұмысын бұзған науқастар. Гипертиреоз сияқты қалқанша без аурулары жүрек соғу жылдамдығын жылдамдатып, аритмия тудыруы мүмкін.
Қант диабеті бар адамдар. Диабет, әсіресе, бақылаусыз болған жағдайда, жүйке жүйесіне және қан тамырларына әсер етіп, жүректің қалыпты жұмысын бұзуы мүмкін.

Қандай шаралар қабылдауға болады?

Қауіпті топтағы адамдар үшін маңызды шара – жүрек жағдайын үнемі тексеріп, денсаулықты сақтау. Бұған дұрыс тамақтану, зиянды әдеттерден бас тарту, тұрақты физикалық белсенділік және созылмалы ауруларды бақылау жатады.

Аритмияның симптомдарын қалай анықтауға болады?

Аритмия әртүрлі симптомдармен көрінуі мүмкін, олардың ауырлығы мен түріне байланысты бұл симптомдар өзгереді. Өз денсаулығыңыздағы кез келген өзгерістерге назар аудару маңызды.

Негізгі симптомдары:

Ретсіз жүрек соғуы. Аритмияның ең көп кездесетін симптомдарының бірі. Пациенттер жүрегінің "секіруін", "тоқтап қалуын" немесе тым жылдам соғуын сезінуі мүмкін.
Жүрек соғысының жиілеуі (тахикардия). Жүрек минутына 100-ден көп соғатын жағдайда, бас айналу, ентігу және жалпы әлсіздік пайда болуы мүмкін.
Тыныс алу қиындықтары (ентігу). Аритмия кезінде жүрек қан айналымын тиімді жасай алмайды, бұл оттегінің жетіспеушілігіне және физикалық жүктеме кезінде тыныс алу қиындықтарына әкелуі мүмкін.
Бас айналу немесе естен тану. Аритмия қан айналымын бұзуы мүмкін, бұл бас айналу мен тіпті есінен тану жағдайына алып келеді.
Кеудедегі ауырсыну. Кейбір аритмия түрлерінде (мысалы, қарыншалық фибрилляция немесе миокард инфарктісі) кеудеде ауырсыну болуы мүмкін. Бұл қауіп белгісі болып табылады және дереу медициналық көмек қажет.
Шаршау және әлсіздік. Жүрек ритмінің бұзылуы жүрекке органға оттегі жеткізу мүмкіндігін төмендетеді, бұл шаршау мен әлсіздікті тудырады.
"Трепет" немесе "толқуы" сезімі. Пациенттер жүректе "трепет" немесе "толқуы" сезімін сезінуі мүмкін, бұл да аритмияның белгісі болуы мүмкін.

Дәрігерге қашан жүгіну керек?

Егер сізде осы симптомдардың кез келгені байқалса, әсіресе олар жиі қайталанатын болса немесе бас айналу, кеудедегі ауырсыну, ентігу немесе есінен тану сияқты белгілермен бірге жүрсе, дәрігерге шұғыл түрде қаралуыңыз қажет.

Аритмияның диагностикасы

Аритмияны дұрыс диагноз қою үшін дәрігер бірнеше әдісті қолданады:

Электрокардиограмма (ЭКГ) — негізгі диагностика әдісі. Бұл тест жүректің электрлік белсенділігін жазып, дәрігерге ритм бұзылуын анықтауға мүмкіндік береді.
Холтерлік мониторинг — 24-48 сағат бойы ЭКГ жазбасын жүргізу, жүрек жұмысын бақылау үшін пайдаланылады.
Эхокардиография — жүректің ультрадыбыстық зерттеуі, оның құрылымдық өзгерістерін анықтау үшін қолданылады.
Стресс-тест — жүректің физикалық жүктемеге қалай жауап беретіні бағаланады.

Аритмияны емдеу

Аритмияның емдеуі оның түрі мен ауырлығына байланысты. Кейде өмір салтын өзгерту және дәрілерді қолдану жеткілікті болса, басқа жағдайларда күрделі араласулар қажет болуы мүмкін.

Емдеу әдістері:

Медикаментозды емдеу:

Антиаритмиялық препараттар: жүректің қалыпты ритмін қалпына келтіруге көмектеседі.
Бета-блокаторлар: жүрек ритмін баяулатуға және жүрекке жүктемені азайтуға арналған.
Антикоагулянттар: қан ұйығанын болдырмауға арналған препараттар, бұл әсіресе фибрилляция предсердийде маңызды.

Кардиоверсия: электр ток көмегімен жүрек ритмін қалпына келтіру процедурасы.

Катетерлік абляция: жүректің аритмия тудыратын учаскелерін жою үшін катетер мен радиожиілікті немесе жылуды қолдану әдісі.

Кардиостимулятор орнату: брадикардиясы бар науқастарға жүрек ритмін реттейтін кардиостимулятор орнатылуы мүмкін.

Дефибриллятор орнату: ауыр аритмия түрлерінде жүрек ритмін қалпына келтіру үшін имплантируемый дефибриллятор орнату.

Аритмияның алдын алу

Аритмияның даму қаупін азайту үшін:

Денсаулықты сақтау: дұрыс тамақтану, тұрақты физикалық жаттығулар, темекі шегуден және алкогольден бас тарту.
Стрессті бақылау және эмоционалдық жүктемелерден аулақ болу.
Қан қысымы мен холестерин деңгейін үнемі бақылау.
Дәрігер тағайындаған препараттарды қабылдап, жүрек жағдайын бақылау.

Қорытынды

Аритмия тек қана жағымсыз сезім ғана емес, сонымен қатар денсаулыққа үлкен қауіп төндіретін ауру. Аритмияның симптомдарын білу және уақытында дәрігерге бару ауыр асқынулардан сақтануға көмектеседі. Егер аритмия белгілерін байқасаңыз, дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз – ерте диагностика мен емдеу асқынулар қаупін айтарлықтай төмендетеді.