Қан құрамындағы қант деңгейін бақылау жалпы денсаулықты сақтауда және әртүрлі аурулардың алдын алуда маңызды рөл атқарады, әсіресе жүрек пен тамырлар ауруларының. Қан қант деңгейінің жоғары болуы (гипергликемия) немесе диабет жүрек-қан тамырлар жүйесіне теріс әсер етіп, инфаркт, инсульт және перифериялық тамыр аурулары сияқты ауыр аурулардың даму қаупін арттырады.
Бұл мақалада қан құрамындағы қант деңгейін бақылаудың жүрек пен тамырлар денсаулығына қалай әсер ететінін және қант деңгейін қалыпты ұстап, аурулардың алдын алу үшін не істеу керектігін талқылаймыз.
1. Жоғары қан қант деңгейінің жүрекке әсері
Қан қант деңгейінің жоғары болуы жүрек пен тамырлар жүйесіне бірнеше жолмен теріс әсер етеді:
- Тамырлардың зақымдануы: Қан құрамындағы қанттың созылмалы жоғары деңгейі қан тамырларының қабырғаларын зақымдап, оларды икемділіктен айырады. Бұл атеросклероз бляшкаларының (майлы отложенийдің) пайда болуына әкеліп, артерияларды тарылтады. Нәтижесінде жүрек-қан тамырлары ауруларының, мысалы, инфаркт пен инсульттің ықтималдығы артады.
- Холестерин деңгейіне әсері: Жоғары қан қант деңгейі «жаман» холестерин (ЛПНП) деңгейін арттырып, атеросклерозды күшейтеді және жүрек артерияларындағы қан айналымын бұзады.
- Жүрекке қосымша жүктеме: Қан қант деңгейі жоғары болған кезде жүрек көп жұмыс істей бастайды, өйткені ол ағзаны қанмен қамтамасыз ету үшін көбірек қан айдауы тиіс. Бұл жүрекке қосымша жүктеме түсіріп, оның әлсіреуіне әкелуі мүмкін.
2. Диабет және жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупі
Диабет немесе преддиабет жағдайындағы адамдар жүрек-қан тамырлары ауруларына көбірек ұшырайды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) деректері бойынша, диабет — жүрек-қан тамырлары ауруларының негізгі тәуекел факторларының бірі. Қан қант деңгейінің жоғары болуы, жоғары қан қысымымен және холестерин деңгейінің көтерілуімен үйлесіп, инфаркт, инсульт және басқа аурулардың даму ықтималдығын айтарлықтай арттырады.
Диабетпен ауыратын адамдардың жүрек-қан тамырлары ауруларына ұшырау қаупі жоғары, әсіресе олар келесі ауруларды дамытуы мүмкін:
- Инфаркт миокарда: Жүрек бұлшықетінің бөлігінің қанмен қамтамасыз етілуінің жеткіліксіздігі салдарынан жүрекке зақым келуі.
- Инсульт: Мидың қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуы.
- Перифериялық тамыр ауруы: Қан тамырларының тарылуы немесе бітелуі, бұл көбінесе аяқтарда болады және ампутацияға әкелуі мүмкін.
3. Қан қант деңгейін қалай бақылауға болады?
Қан құрамындағы қант деңгейін бақылау — жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуда маңызды қадам. Қант деңгейін қалыпты ұстап тұру үшін бірнеше шараларды қабылдауға болады:
- Дұрыс тамақтану: Қарапайым көмірсулардың (қанттың) мөлшерін азайтып, клетчаткаға, көкөністерге, тұтас дәндерге бай тағамдарды енгізу қан қант деңгейін тұрақты ұстап тұруға көмектеседі. Гликемиялық индексі төмен тағамдарды (мысалы, бұршақ дақылдары, сұлы, көкөністер) рационға қосу да қант деңгейін реттеуге ықпал етеді.
- Физикалық белсенділік: Тұрақты жаттығулар қан қант деңгейін төмендетуге көмектеседі және жасушалардың инсулинге сезімталдығын жақсартады. Күн сайын кемінде 30 минут физикалық белсенділікпен айналысу ұсынылады.
- Қалыпты салмақты сақтау: Артық салмақ диабет 2 типінің және жүрек ауруларының негізгі тәуекел факторларының бірі болып табылады. Салмақты бақылау инсулинге сезімталдықты жақсартып, қан қант деңгейін төмендетуге көмектеседі.
- Қан қант деңгейін бақылау: Қант диабеті бар адамдар үшін қан қант деңгейін үнемі тексеріп тұру маңызды. Бұл қанттың кенеттен өзгеруіне жол бермей, жүрек пен тамырлар денсаулығын сақтауға көмектеседі.
- Стрессті басқару: Хроникалық стресс қан қант деңгейінің көтерілуіне себеп болуы мүмкін. Стрессті басқару әдістері, мысалы, медитация, терең тыныс алу және физикалық белсенділік, қан қант деңгейін тұрақты ұстап тұруға көмектеседі.
4. Қорытынды
Қан қант деңгейін бақылау — тек диабеттің алдын алу үшін ғана емес, жүрек пен тамырлар денсаулығын сақтау үшін де маңызды шара. Жүрек-қан тамырлары ауруларының тәуекелін азайту дұрыс тамақтану, тұрақты физикалық белсенділік және салмақты бақылау арқылы қол жеткізуге болады. Қан қант деңгейін үнемі бақылап, сау өмір салтын ұстану ауыр аурулардың алдын алып, өмір сапасын жақсартып, ұзақ өмір сүруге мүмкіндік береді.
