Бас ауруы — барлық жас топтары арасында жиі кездесетін шағымдардың бірі. Әсіресе ол гипертониямен жиі байланысты — бұл жағдай, онда қан қысымы тұрақты түрде қалыпты деңгейден жоғары болады. Бас ауруы мен жоғары қысымның арасындағы байланысты түсіну, қандай белгілерден алаңдау керек екенін және ауырсынуды жою үшін қандай шаралар қолдануға болатынын білу өте маңызды.
Бұл мақалада біз бас ауруының жоғары қысыммен қалай байланысатынын, бұл жағдайды қалай диагностикалауға болатынын және денсаулықты жақсарту үшін қандай шаралар қолдануға болатынын толығырақ қарастырамыз.
1. Гипертония дегеніміз не және ол бас ауруымен қалай байланысты?
1.1. Гипертония анықтамасы
Гипертония немесе жоғары қан қысымы — бұл созылмалы жағдай, онда артериалды қысым көрсеткіштері тұрақты түрде 140/90 мм рт. ст. жоғары болады. Кейде гипертония симптомсыз болуы мүмкін, бұл оны өте қауіпті етеді, себебі ол жүрек, бүйрек және мидың зақымдалуына әкелуі мүмкін.
1.2. Гипертония кезіндегі бас ауруы
Жоғары қысым кезінде бас ауруы бірнеше себептермен пайда болады. Миға баратын тамырлардағы қысымның жоғарылауы ыңғайсыздық пен пульсацияны тудыруы мүмкін. Қан қысымы тым жоғары болғанда, бұл тамыр жүйесіне қосымша жүктеме жасап, бас ауруына әкелуі мүмкін.
Негізгі себептер:
- Миға баратын тамырларға жоғары жүктеме.
- Тамырлардың тарылуы немесе спазмы.
- Мида қан айналымының бұзылуы, бұл жергілікті оттегі жетіспеушілігін тудыруы мүмкін.
2. Гипертония кезіндегі бас ауруының белгілері
2.1. Бас ауруының сипаты
Жоғары қысымнан туындайтын бас ауруы әртүрлі болуы мүмкін, бірақ жиі кездесетін белгілер:
- Самай немесе желке аймағында пульсация.
- Баста қысым сезімі, әсіресе таңертең.
- Баста ауырлық сезімі, қатты қозғалыстармен күшеюі мүмкін.
- Бас айналу және «туман» сезімі.
2.2. Қосымша белгілер
Бас ауруынан басқа гипертония басқа да белгілермен бірге болуы мүмкін:
- Жүрек айнуы мен құсу, әсіресе гипертониялық дағдарыс кезінде.
- Көзде қараю немесе «құс жолдары» пайда болуы.
- Кеуде ауыруы, жүрек қағуының жиілеуі немесе тыныс алу қиындықтары.
- Шаршау мен әлсіздік.
Бұл белгілер қан қысымының тым жоғары екендігін және басқа мүшелерге теріс әсер етуі мүмкін екенін көрсетуі мүмкін.
3. Жоғары қысым мен бас ауруын қалай диагностикалауға болады?
Гипертонияны және оның бас ауруымен байланысын диагностикалау үшін келесі зерттеулер жүргізіледі:
3.1. Артериалды қысымды өлшеу
Диагноз қоюдың бірінші қадамы — тонометрмен қысымды үнемі өлшеу. Дұрыс диагноз қою үшін қысымды күн сайын бірнеше рет өлшеп, нәтижелерін жазып отыру ұсынылады.
3.2. Электрокардиограмма (ЭКГ)
ЭКГ жүректің күйін және оның жоғары қысымға реакциясын бағалауға мүмкіндік береді. Жүрек жұмысындағы бұзылулар гипертонияның салдары болуы мүмкін.
3.3. Лабораторлық зерттеулер
Қан және зәр анализдері бүйректердің жұмысын және гипертониямен байланысты басқа маңызды көрсеткіштерді бағалауға көмектеседі.
3.4. Мидың МРТ немесе КТ
Егер бас ауруы жиі кездессе және ми қан айналымы бұзылуы мүмкін деген күдік болса, дәрігер мидың магнитті-резонанстық томографиясын (МРТ) немесе компьютерлік томографиясын (КТ) тағайындай алады.
4. Жоғары қысымдағы бас ауруын емдеу
Емдеудің негізгі мақсаты — қысымды төмендету және бас ауруын жеңілдету. Қолданылатын әдістер:
4.1. Дәрі-дәрмекпен емдеу
- Антигипертензивті дәрілер — артериалды қысымды төмендететін дәрілер (мысалы, АПФ ингибиторлары, бета-блокаторлар, диуретиктер). Олар қысымды бақылап, бас ауруының алдын алуға көмектеседі.
- Ауруды басатын дәрілер — парацетамол немесе ибупрофен сияқты дәрілер бас ауруын уақытша жеңілдете алады, бірақ оларды гипертония кезінде үнемі қолдануға болмайды, себебі олар қысымды жоғарылатуы мүмкін.
- Спазмолитиктер — тамырлардағы спазмды жоятын дәрілер бас ауруын жеңілдетуге көмектеседі.
4.2. Дәрі-дәрмексіз емдеу әдістері
- Тұрмыс салтын түзету: тұзды шектейтін диета, тұрақты физикалық жаттығулар, темекі мен алкогольден бас тарту қысымды бақылауға көмектеседі.
- Массаж және физиотерапия: мойын және иық аймағына массаж жасау, ультрадыбыстық терапия сияқты физиотерапевтік процедуралар бұлшықеттердегі кернеуді жеңілдетуге және қан айналымын жақсартуға көмектеседі.
- Йога және медитация: стрессті және кернеуді төмендету үшін қолданылатын әдістер.
4.3. Қысымды төмендету жөніндегі ұсыныстар
Ұзақ мерзімді бас ауруы мен артериалды қысымды бақылау үшін бірнеше ережелерді сақтау маңызды:
- Қысымды үнемі бақылау: гипертонияны ерте анықтау үшін қысымды тұрақты түрде өлшеп отыру.
- Суды жеткілікті ішу және сусызданудан аулақ болу.
- Стресті бақылау және физикалық немесе эмоционалдық жүктемелерден аулақ болу.
5. Гипертония кезіндегі бас ауруының алдын алу
Гипертониялық бас ауруының алдын алу үшін мынадай ұсыныстарды орындаңыз:
- Артериалды қысымды үнемі өлшеу.
- Тұз, қаныққан майлар мен қант мөлшері аз диета ұстану.
- Қалыпты қысымды сақтауға көмектесетін физикалық жаттығуларды күнделікті өмірге енгізу.
- Темекі шегуден және алкогольді шамадан тыс тұтынудан бас тарту.
- Стресті азайту үшін медитация немесе тыныс алу жаттығуларын қолдану.
6. Қашан дәрігерге жүгіну керек?
Егер жоғары қысыммен бас ауруы келесі белгілермен бірге болса, дереу дәрігерге жүгініңіз:
- Көздің күрт нашарлауы.
- Кеуде ауыруы немесе жүрек қағысының бұзылуы.
- Бас айналу немесе сананың жоғалуы.
- Құсу немесе күшті жүрек айнуы.
7. Қорытынды
Жоғары қысыммен бас ауруы — бұл дененің қысымды бақылауға және емдеуге қажеттігін білдіретін сигнал. Гипертонияны уақытында анықтау, оның себебін дұрыс диагностикалау және емдеуді бастау маңызды, бұл ауыр асқынулардың алдын алады. Профилактика, салауатты өмір салты және артериалды қысымды үнемі бақылау — бас ауруы мен гипертонияның басқа белгілерінің алдын алудың негізгі қадамдары.
Егер сіз бас ауруын сезініп, оның жоғары қысыммен байланысты болуы мүмкін деп күдіктенсеңіз, дәрігерге барып, диагноз қойылып, емдеу тағайындалуын қамтамасыз етіңіз.
