Конъюнктивит — көздің ақ қабығы мен қабақтың ішкі бетін жабатын жұқа мембрананың қабынуы. Бұл ең кең таралған көз ауруларының бірі болып табылады, ол кез келген жастағы адамдарды, соның ішінде ересектерді де қамтуы мүмкін. Конъюнктивит инфекциялар, аллергиялар, химиялық заттар немесе басқа да факторлармен туындауы мүмкін. Өзінің таралуына қарамастан, ауру жиі асқынуларға, мысалы, созылмалы конъюнктивитке немесе көру қабілетінің жоғалуына әкелуі мүмкін деген алаңдаушылық тудырады. Дегенмен, дұрыс емдеу және уақтылы диагноз қою арқылы аурудың көп жағдайда ауыр асқынуларсыз өтетіні анықталған.
Ересектердегі конъюнктивит түрлері
Конъюнктивит аурудың себебіне байланысты жіктеледі. Әрбір түрі арнайы емдеуді қажет етеді, сондықтан оның түрін дәл анықтау маңызды.
Инфекциялық конъюнктивит
Бұл конъюнктивит түрін инфекция тудырады, ол вирустық, бактериялық немесе саңырауқұлақтық болуы мүмкін.
- Вирустық конъюнктивит — ең көп таралған түрі және жиі суық тию белгілерімен бірге жүреді. Оны аденовирустар немесе герпес вирусы сияқты вирустар тудыруы мүмкін.
- Бактериялық конъюнктивит — Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae немесе Haemophilus influenzae сияқты бактериялар тудырады. Бактериялық конъюнктивит көбінесе іріңді бөліністермен және қабынумен жүреді.
- Саңырауқұлақтық конъюнктивит — сирек кездесетін түрі, иммунитеті әлсіреген адамдарда немесе ұзақ уақыт бойы контактілі линзаларды қолданғанда кездеседі.
Аллергиялық конъюнктивит
Аллергиялық конъюнктивит — аллергендер, мысалы, гүл тозаңы, жануарлардың жүні, шаң немесе химиялық заттар әсерінен туындайды. Ол қышу, қызару және көздің жас ағуы сияқты белгілермен бірге жүреді, бірақ әдетте бөліністер болмайды.
Химиялық және токсикалық конъюнктивит
Бұл конъюнктивит түрі химиялық заттардың, мысалы, бассейндегі хлордың, косметиканың, түтіннің немесе ластанған ауаның әсерінен дамиды.
Конъюнктивиттің белгілері
Ересектердегі конъюнктивиттің негізгі белгілері мыналар болуы мүмкін:
- Көздің қызаруы
- Көзде бөгде зат немесе күйік сезімі
- Көздің сулануы немесе жас ағуы
- Көздің қышуы немесе ауырсынуы
- Іріңді немесе шырышты бөліністер
- Қабақтардың ісінуі
- Жарыққа сезімталдық (жарықтан қорқу)
Аурудың себебіне байланысты белгілер әртүрлі болуы мүмкін. Вирустық конъюнктивит жиі мұрынның бітелуі және жөтелмен бірге жүреді, ал бактериялық конъюнктивит іріңді бөліністермен сипатталады.
Ересектерде конъюнктивит диагностикасы
Ересектердегі конъюнктивиттің диагностикасы әдетте клиникалық белгілерге негізделеді. Дәрігер бөліністердің сипатын, қабынудың түрін және басқа да қосымша белгілерді бағалайды. Кейбір жағдайларда диагнозды нақтылау үшін қосымша зерттеулер жүргізілуі мүмкін:
- Бактериологиялық зерттеу үшін көзден жағынды алу — бактериялық инфекцияның қоздырғышын анықтау үшін.
- ПЦР (полимеразды тізбекті реакция) — вирустық конъюнктивитке күдік туындаған жағдайда вирусты анықтау үшін.
- Аллергиялық сынақтар — аллергиялық конъюнктивитке күдік туындаса, аллергенді анықтау үшін.
Ересектердегі конъюнктивитті емдеу
Конъюнктивитті емдеу оның түріне және себебіне байланысты. Маңыздысы, дұрыс немесе уақытылы емделмеген жағдайда конъюнктивит ауыр асқынуларға, мысалы, созылмалы қабынуға, роговицаның зақымдануына және көру қабілетінің төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Вирустық конъюнктивитті емдеу
Вирустық конъюнктивит әдетте 1-2 апта ішінде өздігінен өтеді. Алайда симптомдарды жеңілдету үшін келесі әдістер қолданылады:
- Көзді ылғалдандыру және қолайсыздықты азайту үшін жасанды көз жасы.
- Ісінуді және қышуды азайту үшін суық компресстер қолдану.
- Кейбір жағдайларда дәрігер герпес вирусы тудырған жағдайда ацикловир немесе оның аналогтарын тағайындайды.
- Вирустық конъюнктивитте антибиотиктер қолданудан аулақ болу маңызды, өйткені олар вирустарға әсер етпейді.
Бактериалды конъюнктивитті емдеу
Бактериалды конъюнктивит антибиотиктермен емдеуді талап етеді. Дәрігер әдетте келесілерді тағайындайды:
- Тобреx немесе фторхинолондар (мысалы, ципрофлоксацин) сияқты антибиотиктік көз тамшыларын немесе майларын.
- Кейбір жағдайларда инфекция ауыр немесе кең тараған жағдайда ауыз арқылы қабылданатын антибиотиктер ұсынылуы мүмкін.
- Антибиотиктер курсын толық аяқтау өте маңызды, тіпті егер симптомдар бұрын жоғалып кетсе, рецидивтің алдын алу үшін.
Аллергиялық конъюнктивитті емдеу
Аллергиялық конъюнктивитті емдеуде келесі препараттар қолданылады:
- Аллергиялық реакцияны төмендетуге және қышуды азайтуға көмектесетін антигистаминді көз тамшылары немесе таблеткалар.
- Қабынуды болдырмау үшін натрий хлориді немесе натрий кромогликаты негізіндегі қабынуға қарсы көз тамшылары.
- Басқа емдеу әдістері нәтиже бермеген жағдайда, сирек жағдайларда жергілікті стероидтар тағайындалуы мүмкін.
- Сонымен қатар аллергенмен байланыстан аулақ болу және профилактикалық шараларды сақтау өте маңызды, мысалы, антиаллергенді сүзгілерді пайдалану және гүл тозаңы көп жерлерде серуендеуден аулақ болу.
Химиялық конъюнктивитті емдеу
Химиялық конъюнктивит көзді тітіркендіргіш заттардан тазарту үшін көп мөлшерде су немесе физиологиялық ерітіндімен жуу арқылы шұғыл емдеуді талап етеді. Қатты күйіктер немесе тітіркену болған жағдайда, стероидты қабынуға қарсы препараттар тағайындалуы мүмкін.
Конъюнктивиттің алдын алу
Конъюнктивиттің алдын алу үшін бірнеше қарапайым, бірақ тиімді ережелерді сақтау маңызды:
- Гигиенаны сақтау: қолды жиі жуу, көздерге лас қолмен тимеу, төсек жапқыштарды және сүлгілерді үнемі ауыстыру.
- Контактілі линзаларды абайлап пайдалану: линзаларды қолдану және күтім жасау ережелерін сақтау, линзаларды ұйықтап жатқанда тақпау.
- Көздерді химиялық заттардан және шаңнан қорғау: химиялық заттармен жұмыс істегенде немесе ластанған жерлерде қорғаныс көзілдіріктерін кию.
- Ауру адамдармен байланыстан аулақ болу: вирустық және бактериялық конъюнктивит адамнан адамға оңай таралады, сондықтан жұқтырған адамдармен байланысудан аулақ болуға тырысыңыз.
Конъюнктивиттің асқынулары
Егер конъюнктивит емделмей қалса немесе дұрыс емделмесе, ол бірнеше асқынуларға әкелуі мүмкін:
- Созылмалы конъюнктивит — емделмеген инфекция созылмалы түрге айналып, айлар немесе жылдар бойы созылуы мүмкін.
- Роговицаның жарақаттары — қабынудан туындаған зақымданулар көру қабілетінің нашарлауына әкелуі мүмкін.
- Инфекциялық асқынулар — сирек жағдайларда инфекция көздің терең құрылымдарына, мысалы, роговицаның зақымдануына таралуы мүмкін, бұл көру қабілетінің жоғалуына әкелуі мүмкін.
Қорытынды
Конъюнктивит — кең таралған көз ауруы, оны дұрыс диагноз қойып, уақытында емдесе, көп жағдайда асқынуларсыз емдеуге болады. Аурудың ауыр асқынуларының алдын алу үшін дәрігерге уақытында бару өте маңызды. Дұрыс көзқарас пен денсаулыққа назар аудару арқылы конъюнктивитпен ауыратын адамдардың көру қабілеті қалыпты жағдайда қалпына келеді.
