Көздің қызаруы – кең тараған мәселе, әсіресе компьютер мен басқа да экранды құрылғылармен көп уақыт өткізетіндер үшін. Бұл әртүрлі факторлардан туындауы мүмкін, олар шаршаудан бастап, ауыр ауруларға дейін болуы мүмкін. Бұл мақалада көздің қызаруының себептерін, диагноз қою әдістерін және емдеу жолдарын қарастырамыз.
Көздің қызаруы деген не?
Көздің қызаруы (немесе гиперемия) – көздің ақ бөлігі (склера) қан тамырларының кеңеюі салдарынан қызарады. Бұл жағдай әртүрлі себептерден болуы мүмкін, мысалы, тітіркену немесе инфекциялар.
Көздің қызаруының негізгі себептері
- Көздің шаршауы: Ұзақ уақыт компьютерде жұмыс істеу, оқу немесе ұсақ нәрселермен жұмыс істеу көздің шаршауына және қызаруына әкелуі мүмкін.
- Көздің құрғақтығы: Экрандармен ұзақ уақыт жұмыс істегенде, жиі жыпылықтаусыз қалу көздің ылғалдылығының бұзылуына себеп болады.
- Аллергиялар: Гүл тозаңы, үй жануарларының жүні немесе химиялық заттар көздің тітіркенуіне себеп болуы мүмкін.
- Инфекциялар: Конъюнктивит – көздің қабығының қабынуы, әдетте көздің қызаруымен бірге жүреді.
- Жарақаттар немесе тітіркенулер: Көзге бөгде заттардың түсуі немесе агрессивті химиялық заттар көздің қызаруын тудыруы мүмкін.
- Көздегі қысымның көтерілуі: Кейбір жағдайларда, көз ішіндегі қысымның көтерілуі көздің қызаруына әкелуі мүмкін.
Көздің қызаруының белгілері
Көздің қызаруы әдетте басқа белгілермен бірге жүреді:
- Қышу және күйдіру сезімі
- Көзден жас ағу
- Көзде бөгде зат сезімі
- Көз ауырсынуы
- Көздің көруі бұлыңғыр болуы
- Көздің қабақтарының ісінуі
Егер көздің қызаруы ауырсыну немесе көру қабілетінің төмендеуімен бірге болса, диагноз қою үшін дәрігерге көріну маңызды.
Көздің қызаруының себептерін диагностикалау
Көздің қызаруының нақты себебін анықтау үшін дәрігер бірнеше диагностикалық әдістерді қолдануы мүмкін:
- Көзді жарық қақпағымен тексеру: Жарық қақпағы арқылы дәрігер көздің роговицасын, конъюнктиваны және басқа құрылымдарды толық тексере алады.
- Аллергияға тексеру: Егер көздің қызаруы аллергиядан туындаса, дәрігер аллергендерді анықтау үшін арнайы тексерулер жүргізуі мүмкін.
- Көз ішіндегі қысымды өлшеу: Глаукома сияқты ауруларды анықтау үшін көз ішіндегі қысым өлшенеді.
- Микробиологиялық зерттеулер: Егер инфекция күдігі болса, дәрігер микробтарға анализ жасап, инфекцияның түрін анықтауы мүмкін.
Ұзақ уақыт жұмыс істегеннен кейін көздің қызаруынан қалай құтылуға болады?
Егер көздің қызаруы ұзақ уақыт компьютер немесе мобильді құрылғыларды қолданудан туындаса, келесі әдістерді қолдануға болады:
- Тұрақты үзілістер жасау: Әр 20 минут сайын экраннан 20 секундке басыңызды алаңдататын үзіліс жасаңыз. Бұл көздеріңізге жүктемені азайтып, шаршауды болдырмауға көмектеседі.
- Ылғалдандырушы көз тамшыларын қолдану: Көздің құрғауы кезінде жасанды жас немесе ылғалдандырушы тамшыларды қолдану көзді ылғалдандырып, тітіркенуді жеңілдетеді.
- Экранның жарықтығын реттеу: Экранның жарықтығы мен контрастын реттеу, сондай-ақ көк жарық сүзгілерін орнату көзге түсетін жүктемені азайтуға көмектеседі.
- Дұрыс позаны сақтау: Экранды көз деңгейінде ұстап, оған кемінде 50 см қашықтықта болуын қадағалаңыз. Бұл көз бұлшықеттеріне түсетін жүктемені азайтып, шаршауды болдырмайды.
- Көбірек жыпылықтау: Үзілістермен қатар, көздің ылғалдылығын сақтау үшін жиі жыпылықтауға тырысыңыз.
Көздің қызаруын емдеу себептеріне байланысты
Көз шаршауы:
- Ылғалдандыратын көз тамшыларын қолдану.
- Көз жаттығуларын орындау (мысалы, «оңға-солға» және «жоғары-төмен»).
- Көз бұлшықеттерін босаңсыту үшін жылы компресстер қолдану.
Аллергиялық конъюнктивит:
- Антигистаминді препараттар (оның ішінде көз тамшылары).
- Аллергендермен байланыстан аулақ болу.
- Қабынуға қарсы препараттарды қолдану.
Инфекциялық аурулар:
- Бактерияға қарсы немесе вирусқа қарсы көз тамшыларын қолдану, инфекция түріне байланысты.
- Гигиеналық шараларды сақтау (қолды жиі жуу, бір реттік майлықтарды қолдану).
Жарақаттар мен бөгде заттар:
- Бөгде затты мүмкіндігінше тезірек алып тастау.
- Қажет болса, ауырсынуды басатын дәрілер қолдану.
- Көздің роговицасына зақым келуін тексеру үшін дәрігерге көріну.
Көздің қызаруының алдын алу бойынша ұсыныстар
Көздің қызаруын болдырмау үшін бірнеше қарапайым ұсыныстарды ұстану керек:
- Үнемі үзіліс жасау: Әр сағат сайын 10-15 минуттық үзіліс жасаңыз.
- Көздерді ылғалдандыру: Көз тамшыларын пайдалану немесе көз жаттығуларын орындау.
- Гигиенаны сақтау: Көздерді ластанған қолмен сүртпеңіз және жеке гигиеналық құралдарды пайдаланыңыз.
- Көк жарық сүзгілерін орнату экранда көздерге зиянды әсерді азайту үшін.
- Көп су ішу: Көздердің табиғи ылғалдылығын сақтауға көмектесу үшін жеткілікті су ішу.
Қашан дәрігерге көріну керек?
Көп жағдайда көздің қызаруы бірнеше күн ішінде өздігінен кетеді. Бірақ егер көздің қызаруы бірнеше күн өтсе де кетпесе немесе ауырсыну, көрудің нашарлауы, көзден сұйықтықтың ағуы сияқты белгілермен бірге жүрсе, дереу дәрігерге көріну қажет.
Қорытынды ұсыныстар
Ұзақ уақыт жұмыс істегеннен кейін көздің қызаруы жиі кездеседі. Алайда, уақытында қабылданған шаралар, мысалы, үзілістер жасау, ылғалдандырушы көз тамшыларын қолдану және көз гигиенасын сақтау, тез қалпына келуге көмектеседі. Егер көздің қызаруы сақталып, ауыр белгілермен бірге жүрсе, диагноз қою және емдеу үшін маманға көріну қажет екенін ескеріңіз.
